دگرفضاهایِ خشونت در تاریخ ایران قرون پنجم و ششم هجری قمری

هر گفتمان قدرتی اقدام به نظم دهی و سامان بخشی فضا می کند. گفتمان های مقاومت نیز در مبارزه خویش نظم فضاییِ قدرت را به چالش کشیده و برای تصاحب اش تلاش می کنند. بدین ترتیب فضا به عنوان ابزارِ مبارزه می تواند به خدمت این یا آن گروه اجتماعی درآید. در فضاهایی که قدرت و مقاومت در مبارزه اند، خشونت عرصه ای برای جولان می یابد و با فضا هم بسته می شود. مقاله ی حاضر تلاش دارد با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با الهام از مباحث فوکو، به پژوهش درباب خشونتفضا در قرون پنجم/ششم هجری و مبارزه ی گفتمان های رقیب بر سر فضا بپردازد. نتیجه پایانی اینکه گفتمان قدرت با شبکه بندی فضاها و به کارگرفتن نیروی نظامیخدماتی اش تلاش داشت حضورش را همیشگی جلوه داده و با برپاکردن دگرفضاهای «انحراف» و «بحران» و دست زدن به خشونت های نمادین و نمایشی خویشتن اش را استمرار بخشد. نیروهای طرد شده و گروه های شورشی مانند گدایان، بزه کاران، دزدان، مفسدان، ایلات چادرنشین و جریان های دگراندیش مذهبی مانند اسماعیلیان نیز تلاش می کردند با اسکان، قتل، ترور، غارت و گاهی جنگ فضاها را تصاحب نمایند. اگرچه هر دو دسته نتوانستند یکدیگر را از میان بردارند، اما نقشی مهم در تضعیف یکدیگر بازی کرده و زمینه را برای بحرانهای بیشتر فراهم کردند.

Space and violence in the history of Iran in the fifth and sixth centuries AH

Every discourse of power organizes the spaces. The discourses of resistance in their struggle challenge the organized spatial of power and tried to control it. So, the spaces can used like an instrument of struggle by every social group. In spaces that the power and the resistance struggle each other, the violence is inevitable and will intertwined with the space. This study by descriptiveanalytical approach and inspire Foucault’s theories tries to research the violencespace in the fifth/sixth centuries AH and the struggles the rival discourses for seizing space. The conclusion showed the discourse of power by organize the spaces and use its the militaryservice employees and rely on the Symbolic violence and by construct of Heterotopias deviation& and &Crisis keeps itself and be permanent. In other hand, the exclusionary people and rebellion groups like beggars, criminals, thieves, corrupt people, nomadic tribes, and religious minorities such as the Ismailis tried to seize the spaces by settling, killing, assassinating, looting, and sometimes fighting. Although both of them failed to eliminate each other, but  they played an important role in weakening each other and creating the grounds for greater crises.