رویکرد نجومی - کیهانی ملاجلال در تاریخ‌نگاری تاریخ‌عباسی

یکی از مورخان عصر صفوی که تاریخ نگری و تاریخ نگاری وی مبتنی بر معرفت شناسی پیشینی و رویکردهای کیهانی  و نجومی بوده ، ملا جلال الدین منجم یزدی است. اهمیت بررسی این رویکردها در تاریخ نگارانه ی ملاجلال منجم یزدی در تاریخ عباسی(روزنامه ملاجلال) از آنجاست که با ابتنا بر  آن ، عرصه ای مهم (از حیات فرهنگی ایران و خصوصاً عصرصفوی(1135 – 905 ه) ایضاح می شود. بر این اساس می توان گفت در تاریخ عباسی(روزنامه ملاجلال)مولفه های مقبولیت بخش و مشروعیت ساز برپایه تبیین های کیهانی و نجومی و همچنین تفکرات  اعتقادی  و مذهبی صورت می پذیرد که این اثر را از دیگر آثار  پیشین تاریخ ایران و  دوره عصرصفوی متمایز کرده است.بر این اساس نویسنده گان کوشیده اند که چگونگی رابطه فاکت های تاریخی با ستاره شناسی، نجوم و کیهان و اندیشه های اعتقادی در بینش تاریخ نگارانه ی ملاجلال در تاریخ عباسی را با رویکرد توصیفی-تحلیلی مورد واکاوی قرار دهد. یافته های  تحقیق نشان می دهد گرچه اندیشه تاریخ نگری ملاجلال در تاریخ عباسی همچون سایر منابع عصرصفوی، برگرفته از رهیافت های فکری اسلام، تشیع و صوفی گری بوده که تاریخ نویسی وی را در قالب تاریخ نویسی دینی در آورده است اما وی تحت تاثیر معرفت پیشینی خود که  مبتنی بر حرفه منجمی بوده است ، به پیوند تاریخ با ستاره شناسی و تنجیم دست یازیده است که برآیند آن در مولفه هایی همچون مشروعیت بخشی به شاه صفوی براساس نجوم، استفاده از قران به مثابه مدخل، ترسیم تاریخ خطی، موعودگرایی، تقدیرگرایی و مشیت گرایی و لزوم رعایت ساعات سعد و نحس متبلور شده است.بنابراین رابطه اندیشه های اعتقادی و رویکردهای نجومی در اندیشه تاریخ نگاری ملاجلال در تاریخ عباسی، رابطه ای دوسویه و متقابل بوده است.

Astronomical-Cosmic Approach of Mulla Jalal in Historiography of Abbasi History

Historiography cannot be properly studied and understood without the influence of other sciences or social and political spheres. The importance of this issue is due to the study of Mulla Jalal Manjemizadi’s historiographical insight in the history of Abbasi (Mullah Jalal newspaper), a small part of the cultural life of Iran and especially the Safavid era (11351905 AH). It makes it clear. Since Mulla Jalal’s historiography and historiography is based on principles that we have rarely seen in Iranian historiography. Based on this, it can be said that in the history of Abbasi (Mulla Jalal newspaper), the components of acceptability, legitimacy and legitimacy are based on cosmic and astronomical explanations as well as religious beliefs, which make this work one of the other works. Asr Safavi has distinguished. Therefore, it seems necessary to be aware of Mulla Jalal’s historical vision and thought in recognizing the historical developments of this period. Accordingly, the authors have tried to analyze the relationship between historical facts and astronomy, astronomy and cosmology, and doctrinal thought in Mulla Jalal’s historiographical insight into Abbasid history with a descriptiveanalytical approach. . The claimant claims that: Although the idea of ​​Mulla Jalal’s historiography in Abbasid history, like other sources gy, which included the court’s astronomer, he linked history with astronomy and astronomy, the result of which was the use of the Qur’an in components such aon astronomy a linear history, promising, destinyoriented and rationalist, and the need to observe the hours of Sa’d and Nahs have been crystallized. Is.