بررسی تغییرات الگوی فرهنگی پاکی و ناپاکی در ایران

از رخ‌دادهای بزرگ تاریخ ایران ظهور و گسترش اسلام در سده‏های نخستین هجری بود. دستاورد تعامل ایران و اسلام تحول در بخشی از ابعاد و شاخصه‌های فرهنگ بود. چگونگی اسلامی شدن شیوه زندگی مردم، به‌ویژه فرهنگ پاکی و ناپاکی، مسئله پژوهش حاضر است. در مطالعه پیش رو، به دنبال فهم تحول نظام تطهیر، با استفاده از روش تفسیری و معناکاوانه، نخست الگوهای فرهنگی پاکی و ناپاکی حیوانات، طبیعت، و اشیا در ایران دوره پیشااسلامی بررسی و سپس به بازنمایی نوع تعامل مردم ایران ‌پرداخته می‌شود. در مفهوم‌سازی جدید از پاکی و ناپاکی، اسلام با مفید دانستنِ کلیه حیوانات به تغییر برخی الگوهای فرهنگی زرتشتی اقدام کرده، سگ و خوک را ناپاک دانسته و در مقابل حشرات و خزندگان را اهریمنی ندانسته است. در برخی حیوانات حلال‌گوشت، مانند اسب و گاو، نیز تداوم الگوهای پیشین را شاهدیم. درباره طبیعت، در برخی موارد، با تغییر الگو در مفهوم قداست آتش روبه‌رو بوده‌ایم، درباره زمین شاهد تداوم همراه با تثبیت هستیم، و در مورد آب رویکرد فرهنگی تداوم هم‌ر‌اه با اصلاح است. درباره اشیا نیز نظاره‌گر محدودسازی در مفهوم پلیدی البسه، لوازم منزل، و فرآورده‌‌های چوبی در تماس با مردار و ... هستیم.