برآورد بیلان آبی در حوضه‌های منتهی به خلیج‌فارس با استفاده از مدل نیمه‌توزیعی swat

در چند دهه اخیر مدل سازی پیوسته و فیزیکی از جایگاه خوبی در برآورد بیلان آبی در جهان برخوردار شده اند و به عنوان ابزار کارآمدی در برنامه ریزی و پیشگیری از مواجهه با بحران آب مطرح هستند. علاوه بر آن، این گونه مدل های هیدرولوژیک قابلیت بررسی و مطالعه اثرات عملیات آبخیزداری برروی مولفه های جریان در حال و آینده را نیز دارا بوده و ابزار مناسبی برای بهینه سازی این عملیات به شمار می رود. در این پژوهش، به منظور برآورد جریان زیرزمینی، از مدل ارزیابی آب و خاک (swat) در حوضه های منتخب 6 استان جنوب غرب کشور شامل استان های ایلام (حوضه گل گل)، بوشهر (حوضه باغان)، خوزستان (حوضه مرغاب)، فارس (حوضه شکستیان)، کهگیلویه و بویراحمد (حوضه تنگ بریم) و استان هرمزگان (حوضه درآگاه) محاسبه گردید. به منظور ارزیابی عملکرد مدل اطلاعات مورد نیاز شامل داده های هیدروکلیماتولوژی، نقشه خاک و خصوصیات آن، نقشه کاربری اراضی و نقشه مدل رقومی ارتفاع (dem) به عنوان داده های لازم آماده و پس از اصلاحات اولیه به مدل داده شد. برای واسنجی دقیق، تحلیل عدم قطعیت و اعتبارسنجی مدل برای حوضه های مذکور، از نرم افزار swat cup و برنامه 2sufi استفاده شد. به منظور ارزیابی مدل معیارهای p فاکتور و r فاکتور (معیارهای ارزیابی در برنامه 2sufi) و شاخص هایی نظیر ضریب تبیین (2r) و نش ساتکلیف (ns) استفاده شد. شاخص نش ساتکلیف در حوضه های شش گانه در دوره واسنجی به ترتیب معادل 66/0، 73/0، 40/0، 32/0، 53/0 و 78/0 و در دوره اعتبارسنجی معادل 49/0، 48/0، 42/0، 45/0، 46/0 و 62/0 بود. به جز حوزه شکستیان استان فارس، نتایج حاکی از کارآیی قابل قبول و مطلوب مدل در برآورد بیلان در حوضه های مورد مطالعه است.