آنالیز آماری آلودگی فلزات سنگین در گرد و غبار اتمسفری استان کرمانشاه

فلزات سنگین موجود در گرد و غبار هوا قادرند مستقیماً از طریق بلع و تنفس وارد بدن انسان شوند و یا از طریق ریزش های جوی به سطح زمین برسند و پس از آلودگی منابع آب و خاک و ورود به ساختار گیاهان از طریق آب و غذا وارد بدن شوند. هدف از این تحقیق، بررسی غلظت فلزات سنگین و شناسایی منابع احتمالی آن در گرد و غبار استان کرمانشاه بود. 49 نمونه گرد و غبار از شهرستان های کرمانشاه، سنقر، گیلان غرب، قصرشیرین، صحنه، سرپل ذهاب، کنگاور، پاوه و جوانرود طی فصل بهار 1392 جمع آوری شد. غلظت فلزات روی، مس، نیکل، کروم، منگنز و آهن بعد از عصاره گیری با ترکیب اسید کلریدریک و اسید نیتریک غلیظ (نسبت 3:1) تعیین شد. میانگین غلظت روی، مس، نیکل، کروم، منگنز و آهن به ترتیب 3/182، 6/48، 3/115، 9/73، 1/428 و 23161 میلی گرم در کیلوگرم بود. برای شناسایی آلاینده های گرد و غبار با منشا احتمالی انسانی و طبیعی از آنالیزهای همبستگی، مولفه های اصلی و خوشه ای و برای شناسایی اثرات احتمالی فعالیت های انسانی بر غلظت فلزات سنگین از فاکتور غنی سازی استفاده شد. نتایج نشان داد که غلظت فلزات در گرد و غبار به جز برای آهن و منگنز در مقایسه با خاک های جهان بالاتر بود. روی، مس، نیکل و کروم عمدتاً منشا انسانی و آهن و منگنز منشا طبیعی دارند. روی و مس عمدتاً از منابع ترافیکی و تا حدودی از منابع صنعتی و نیکل و کروم از منابع صنعتی، فرآیندهای احتراق همراه با منابع ترافیکی مشتق شده اند. همچنین نتایج فاکتور غنی سازی نشان داد که غنی سازی برای منگنز و کروم متوسط و برای روی، مس و نیکل قابل توجه بود. با توجه به نتایج مطالعه، شناسایی و کنترل منابع آلاینده هایی چون فلزات سنگین در گرد و غبار به منظور پیشگیری از آلودگی ناشی از آنها نیازمند توجه بیشتر می باشد.