تحلیل درون‌ رگباری پاسخ هیدرو- رسوبی حوزه آبخیز معرف خامسان

رسوب‏دهی حوزه‏های آبخیز حاصل فرآیندهای هیدرولوژیکی و فرسایشی فعال می‏باشد که پیش‏بینی و تخمین آن، به‌دلیل اثرات متقابل فرآیندهای مختلف، بسیار پیچیده است. آگاهی از رژیم‏های رسوب‏دهی و تولید رواناب، کمک مهمی در درک بهتر وضعیت فرسایشی حوضه‌ها جهت برنامه‏ریزی‏های مدیریتی می‏کند. بنابراین تعیین الگوی پاسخ هیدرورسوبی حوضه‏های کشور و تعیین عوامل موثر بر آن از اقدامات ضروری محسوب می‏شود. بدین‏منظور حوزه آبخیز معرف خامسان که در بالادست سد گاوشان قرار دارد، انتخاب گردید و اقدام به پایش میدانی حوضه و اندازه‏گیری آب‏نگار‏ها و نمونه‏برداری بار رسوب معلق در طی دوره مطالعاتی 9 ماهه شد. در نهایت نیز پس از تعیین نوع رابطه بین رواناب و رسوب، اقدام به تفسیر رخدادهای سیل گردید. نتایج حاصل از بررسی‏ها نشان داد که از مجموع 6 سیل ثبت شده در حوضه، 5 واقعه دارای حلقه سنجه از نوع 8 شکل و تنها یک واقعه دارای حلقه سنجه در جهت عقربه ساعت می‏باشد، که در این میان بیشترین و کمترین حجم رواناب به‌ترتیب مربوط به واقعه‌های مورخ 11/8/1389 با 151488 مترمکعب و 15/10/1389 با 8/11764 مترمکعب بود. همچنین این تحقیق نشان داد که از نظر فصلی نمی‏توان الگوی مشخصی برای نوع مخصوصی از حلقه‏ها تعیین کرد. به‌نحوی‌که ویژگی‏های بارندگی و رواناب، اثر سایر عوامل را تحت تاثیر قرار داده و تفسیر کننده روابط به‌دست آمده می‏باشد. نتایج به‌دست آمده بر اهمیت توزیع زمانی بارندگی و روند افزایش و کاهش رواناب حاصله در حوضه‏های کوچک، جهت تفسیر حلقه‏های سنجه رسوب تاکید دارد.

Storm-wise Analysis of Hydro-Sedimentary Response of Khamsan Watershed

Sediment yield of watersheds results from different erosional and hydrological processes which make it too complicated to be predicted. Awareness of runoff and sediment yield regimes is useful to better understand the erosional condition of watersheds for management. Therefore, determination of factors controlling hydrosedimentary response of watersheds is very necessary. For this purpose, ground surveying and measurements of hydrograph and sediment graph were carried out in the representative basin of Khamsan in the uplands of Gavshan dam during 9 months. Finally, relationships between runoff and sediment yield were obtained, then corresponding runoffsediment events were analyzed. Results showed that 5 events out of 6 occurring runoff events had eightshaped hysteresis loop and only one event showed clockwise hysteresis loop. Among them, the highest and lowest flood discharges were attributed to the events of 02.11.2010 and 05.01.2011 with 151488 M3 and 11764.8 M3 Run off, respectively. The study also showed that for this watershed no specific type of loop existed for a particular season. Accordingly, the seasonal patterns could not be attributed to a particular type of loop. Precipitation and runoff characteristics may have also played a role in addition to other factors. Results emphasize the importance of rainfall distribution and risingfalling limbs of hydrograph for the corresponding hysteresis loops in small watersheds.