بررسی آلودگی برخی فلزات سنگین خاک‌های سطحی استان همدان با استفاده از شاخص‌های آلودگی

آلودگی خاک و انباشتگی فلزات سنگین در خاک و محصولات کشاورزی یکی از مهم‌ترین مسایل زیست‌محیطی است که زندگی گیاهان، حیوانات و انسان را تهدید می‌نماید. این مطالعه با هدف بررسی آلودگی فلزات سنگین در خاک‌های استان همدان صورت گرفت. تعداد 286 نمونه مرکب خاک سطحی از عمق صفر تا 20 سانتی‌متری از کل استان جمع آوری شد. بعد از آماده‌سازی نمونه‌ها، مقدار کل روی، سرب، مس و نیکل در نمونه‌های خاک توسط اسید نیتریک عصاره‌گیری شد. غلظت کل عناصر سنگین توسط icp اندازه‌گیری شد. مقادیر فاکتور آلودگی نشان داد که کلاس آلودگی متوسط دارای بیشترین مقدار فراوانی در نمونه‌های برداشت شده می‌باشد و عنصر سرب دارای کلاس آلودگی زیاد (7/0 درصد) است. نقشه‌های پراکندگی فاکتور آلودگی (cf) و شاخص بار آلودگی (pli) با استفاده gis آماده شدند. با روی ‌هم‌اندازی نقشه‌های فاکتور آلودگی و شاخص بار آلودگی با نقشه‌های زمین‌شناسی و کاربری اراضی مشخص گردید که غلظت نیکل، سرب، مس و روی تحت کنترل عوامل طبیعی مانند مواد مادری است، ولی فعالیت‌های کشاورزی به‌دلیل مصرف بیش از حد کودهای دامی و شیمیایی می‌تواند باعث افزایش هر چه بیشتر این عناصر در خاک شود.

An Investigation into Pollution of Selected Heavy Metals of Surface Soils in Hamadan Province Using Pollution Index

Soil pollution and accumulation of heavy metals in soils and crops are the most important bioenvironmental problems that threaten the life of plants, animals and humans. This study was conducted to explore contamination of heavy metals in soils of Hamadan province. A total of 286 composite surface soil sles (020 cm) were collected thoroughout the province. After preparation of the sles, the total contents of Zn, Pb, Cu, and Ni in soil sles were extracted using HNO3. Total contents of heavy metals were measured by ICP. Contamination factor results showed that most sles were moderately polluted and contamination factor for lead was highly polluted. Interpolated distribution map of contamination factors (CF) and pollution load index (PLI) of the heavy metals were prepared using GIS. The overlap of CF and PLI maps with geology and land use maps indicated that the concentrations of Ni, Pb, Zn, and Cu have been controlled by natural factors such as parent material, but agricultural activities according to excessive consumption of animal manure and chemical fertilizers can increase most of these elements in soil.