ارزیابی کیفیت خاک در کاربری‌های مختلف زمین با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

این بررسی به منظور بررسی اثر کاربری های مختلف اراضی بر برخی شاخص های کیفیت خاک با استفاده از روش های آماری چند متغیره انجام گردید. در جنگل های زاگرس واقع در شهرستان مریوان از سه کاربری جنگل، مرتع و زراعی و در دو عمق 250 و 5025 سانتی متر نمونه برداری صورت گرفت. ویژگی های ph، هدایت الکتریکی، مقدار شن، سیلت، رس، آهک و پایداری خاکدانه ها و هم چنین کربن آلی در خاکدانه های پایدار اندازه گیری شد و روش های تجزیه عامل های اصلی، تحلیل خوشه ای و تجزیه به توابع تفکیک جهت ارزیابی کیفیت خاک استفاده گردید. متغیر های مورد بررسی در پنج عامل قرار گرفتند. مهم ترین عامل ها مربوط به کربن آلی و شاخص های پایداری خاکدانه ای بود. توزیع شماتیک عامل ها و تحلیل خوشه ای این نتایج را تایید کردند. با تغییر کاربری، عامل های کربن آلی خاکدانه ای و پایداری خاکدانه ها و در نتیجه شاخص های پایداری بیشترین حساسیت را نشان می دهند. تغییرات این ویژگی ها در کاربری جنگل و مرتع تقریباً مشابه بودند ولی کاربری زراعی در مقابل دو کاربری دیگر تغییرات متفاوتی را نشان داد. تبدیل کاربری جنگل به زراعی منجر به کاهش کربن خاکدانه ای و خاکدانه های پایدار و هم چنین افزایش واکنش خاک گردیده است. روش های چند متغیره در ترکیب ویژگی های خاک و تعیین شاخص های مختلف و ارزیابی کیفیت خاک کارایی بیشتری داشتند.

Soil Quality Assessment in Different Land Uses Using Multivariate Statistical Analysis

The aim of the study was to investigate the effects of land use on soil quality parameters using multivariate statistical analysis. Soil sles (025 and 2550 cm depths) were taken from three land uses in forest area of Marivan including forest, rangeland, and cultivated land. Soil characteristics of pH, EC, sand, silt, clay and CaCO3 content, waterstable aggregates and their organic carbon content were measured. Principal component, cluster and discriminant analyses were used to evaluate the soil quality. Principal component analysis classified soil properties into five factors. The most important factors were soil aggregates organic carbon content and aggregate stability indices. Schematic distribution of factors and also cluster analysis showed the same pattern. Soil aggregates organic carbon content, waterstable aggregates and aggregate stability indices were the most sensitive factors to land use changes. These soil properties and factors had the same pattern in forest and rangeland, but significantly reduced in the cultivated land use. Land use change from forest to cultivated land resulted in significant decrease of aggregates organic carbon content, waterstable aggregates and also an increase of pH. The results showed the usefulness of multivariate statistical methods for integration of the soil properties and determination of different soil quality indices.