بررسی اشکال مختلف آهن و برخی خواص فیزیکی- شیمیایی به‌عنوان شاخصی از تکامل خاک در یک ردیف زمانی روی پادگانه‌های رودخانه کرج در منطقه حسن‌آباد، جنوب تهران

پادگانه ها سطوح ژئومورفولوژیکی قدیمی هستند که با جریان های فعلی ارتباطی ندارند و بهترین مکان جهت مطالعه تاثیر زمان بر تشکیل خاک (ردیف زمانی) هستند. این تحقیق جهت بررسی برخی شاخص های فیزیکی و شیمیایی، مخصوصاً اشکال مختلف آهن در تعیین تکامل خاک در پادگانه های رودخانه کرج در منطقه حسن آباد در جنوب تهران انجام شده است. برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی و اشکال مختلف آهن شامل اکسیدهای آهن آزاد (fed)، اکسیدهای آهن آمورف (feo) و آهن کمپلکس شده با مواد آلی (fep) و هم چنین آلومینیم، سیلیس و منگنز در 4 پروفیل خاک روی چهار پادگانه رودخانه کرج به منظور بررسی شاخص های تکامل خاک مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار رس، نسبت رس ریز به کل رس، گنجایش تبادل کاتیونی (cec)، درجه قرمزی رنگ و میزان شستشو و تجمع آهک در افق b از پادگانه اول به سمت پادگانه بالایی افزایش یافته و در افق های تجمع رس (آرجلیک) به حداکثر رسید. مقدار (fed) از پادگانه اول به سمت پادگانه بالا افزایش یافته و مقدار آلومینیم و سیلیس نیز از چنین روندی برخوردار است. افزایش تفاضل آهن آمورف (فعال) از آهن آزاد (fedfeo) و کاهش نسبت feo/fed ، به عنوان پارامترهای مهم بررسی تکامل خاک، از پادگانه پایینی به سمت پادگانه بالایی، نشان دهنده افزایش درجه تبلور اکسیدهای آهن و تکامل بیشتر خاک است. مقدار fedfeo در افق های b از پادگانه اول تا پادگانه چهارم به ترتیب 600، 800، 1000 و 1400 میلی گرم بر کیلوگرم خاک است. محاسبه مقدار اکسی هیدروکسیدهای آهن از قبیل گئوتیت و هماتیت و فری هیدرات نشان داد که این ترکیبات نیز از پادگانه اول به طرف پادگانه چهارم در حال افزایش بوده و تایید کننده شاخص های (fedfeo)، (feo/fed)، (feofep) می باشند.

Different Forms of Iron and Some Physico-Chemical Properties as Soil Development Parameters in a Chronosequence on Karaj River Terraces in Hassan-Abad, Southern Tehran

Terraces are old geomorphic surfaces that are not related to present streams and are best places to study the effect of time on soil formation (chronosequence). This research was carried out to study some physicochemical parameters especially different forms of iron as soil development indices on terraces of Karaj River in HassanAbad, southern Tehran. To determine soil development indices in 4 profiles occurring on 4 terraces, some physical and chemical properties were measured and free iron(Fed), aluminum(Ald), silica(Sid) and manganese(Mnd), amorphous Fe(Feo), Al(Alo), Si(Sio), Mn(Mno) and Fe, Al, Sihumus complexes were extracted. Results showed that clay, fine clay/total clay, CEC, the color redness and leaching of calcium carbonate increase toward higher terraces. Contents of Fed, Ald and Sid increases from lower terrace (T1) to the higher terrace (T4). FedFeo and Feo/Fed as the most important indices of soil development were enhanced and reduced from lower terrace (T1) to higher terrace (T4) soils, respectively, which indicate an increase in iron oxides crystalinity and soil profile development. Contents of FedFeo in the B horizons from T1 to T4 were 600, 800, 1000, and 1400 mg/kg soil, respectively. Calculation of Ferrihydrate and Fehydr(oxide) such as goethite and hematite showed that the amounts of these components were increased from T1 to T4 terraces confirming the variation of (FedFeo), (Feo/Fed) and (FeoFep) indices.