مطالعه تکامل خاک‌ها و تنوع کانی‌های رسی در یک ردیف پستی و بلندی در استان خوزستان

با هدف بررسی تغییر خصوصیات خاک ها در یک ردیف پستی و بلندی مطالعه ای در استان خوزستان انجام شد. برای این منظور در امتداد شمالی جنوبی استان، خاکرخ هایی در اراضی مجاور رودخانه کارون حفر و خصوصیات این خاک ها تعیین شد. نتایج نشان داد که بافت خاک از بخش های شمالی به سمت جنوب با تغییرات تدریجی روبه سنگینی است. در اراضی پست، تکامل خاک به تشکیل افق سالیک و در برخی موارد تشکیل رنگدانه محدود شده است. علی رغم سطح بالای آب زیرزمینی در برخی از اراضی، به دلیل شوری زیاد گلی یا رنگدانه ها ملاحظه نشد. در بخش هایی از این اراضی با زه کشی نسبتاً مناسب، آهک از سطح شسته و در عمق تجمع یافته بود. در این خاک ها تشکیل افق کلسیک با درجات توسعه متفاوت، حداکثر تکامل خاکرخی خاک منطقه را نشان می دهد. در بخش های میانی منطقه با سابقه کشت و کار بیشتر، تشکیل افق های کمبیک و یا کلسیک نشان از تحول خاکرخی بیشتر خاک دارد. تشکیل این افق علاوه بر بهبود شرایط زه کشی که سبب تسریع در آبشویی شده، به واسطه بهبود رشد موجودات زنده (متاثر از زه کشی) می باشد. وجود رس اسمکتیت در بخش های جنوبی منطقه به انتقال این رس از قسمت های بالادست در اثر جریان های سیلابی مربوط می گردد که در اثر فرآیندهای انتشار و رسوب به دلیل اندازه بسیار ریز در این خاک ها در همه افق ها تجمع یافته است. رس پالی گورسکایت در برخی از خاک ها به دلیل شرایط مناسب زه کشی و آبیاری شدید از خاکرخ خاک حذف شده و یا میزان آن به حداقل رسیده است. با این وجود کانی های رسی کلریت، اسمکتیت، ایلیت و کوارتز نیز در اندازه رس در این اراضی ملاحظه شد.

The Study of a Toposequence Soil Series and Clay Mineral Assemblage in some Soils of Khozestan Province

The aim of this study was to evaluate soil properties changes in a soil toposequence series in Khuzestan province. Twelve soil profiles were dug in north to south direction in this province, according to the changes of the slope in Karoonrsquo s alluvial deposits. The results showed that soil texture regularly changes to heavier form from north to south. It was slightly of redoxomorphic features in low land. Therefore, salic horizon was formed in this land. Despite high water table in this area, gray or mottle forms were few due to high soil salinity. The carbonates were eluviated from surface to subsurface horizon therefore, calsic horizon was formed due to illuviation. Secondary carbonate accumulation was maximum in the studied area. Both classic horizon and cambic horizon were formed in some pedons under long time cultivation in north regions. These developments were originated from organisms that grew under good drainage class. The smectite was seen in the south part of region. It may have been transported by river and deposited under high salinity and flocculated in contact to Persian Gulfrsquo s saline water. The palygorskite was not seen in all patterns. This clay was removed in pedons under long time cultivation in the north area due to more leaching. High irrigation water can accelerate palygorskite transformation. Also, the XRD patterns showed that chlorite, illite, kaolinite and quartz were main clay minerals in the studied soils.