بررسی روابط میان عملکرد سویا و اجزای آن از راه تجزیه علیت

به منظور تعیین روابط میان عملکرد و اجزای آن، تجزیه هم بستگی ها، و پی بردن به آثار مستقیم و غیر مستقیم صفات گوناگون بر عملکرد، تعداد 240 ژنوتیپ سویا در سال زراعی 77-1376 در مزرعه آموزشی و پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران در چارچوب طرح بدون تکرار آگمنت بررسی گردید. نتایج نشان داد که شمار دانه در بوته دارای بیشترین ضریب هم بستگی مثبت و معنی دار(92/0(r= با عملکرد دانه در بوته می باشد، و بعد از آن صفات عملکرد بیولوژیک و شمار غلاف در بوته قرار داشتند( به ترتیب با 86/0r= و 67/0r=). از نتایج رگرسیون گام به گام معلوم شد که شمار دانه در بوته، وزن صد دانه و شمار دانه در غلاف سه صفت سهیم در عملکرد هستند، ولی نتایج علیت مشخص کرد که فقط دو صفت از سه صفت یاد شده( شمار دانه در بوته و وزن صد دانه) برای گزینش از اهمیت چشم گیری برخوردار می باشند. تجزیه رگرسیون گام به گام دوباره بدون در نظر گرفتن متغیر شمار دانه در بوته انجام گرفت، و از نتایج آن معلوم شد که شمار غلاف در بوته، وزن صد دانه، ارتفاع بوته و شمار روز از کاشت تا 90% رسیدن، در عملکرد سهیم هستند. تجزیه علیت این بار نشان داد که بخش عمده هم بستگی ارتفاع بوته و شمار روز از کاشت تا 90%رسیدن با عملکرد دانه، مربوط به اثر غیرمستقیم آنها از طریق متغیرهای دیگر است. در این پژوهش مشخص گردید که سه متغیر شمار دانه در بوته، وزن صد دانه و شمار غلاف در بوته اثر زیادی بر عملکرد دانه دارند، و در برنامه های اصلاح سویا باید مدنظر قرار گیرند.