بررسی روند تغییرات دمایی و ارزیابی ارتباط بین دما با عملکرد و زیست‌توده (مطالعه موردی: ذرت علوفه‌ای در قزوین)

عوامل اقلیمی نقش بسیار اساسی در رشد و نمو گیاهان دارند و بنابراین بر کشاورزی موثرند. آستانه تحمل گیاهان در رابطه با هر یک از این عوامل محدود است. هرگونه تغییر در این عوامل می‌تواند به‌طور مستقیم و غیرمستقیم بر تولیدات کشاورزی اثرهای چشمگیری داشته باشد. دراین‌بین تنش دمایی از جمله مهم‌ترین پدیده‌های زیان‌بخش است که مشکلات بسیاری برای تولید محصول و عملکرد ایجاد می‌کند. در این پژوهش، به زمان وقوع تنش دمایی با دوره آماری 44ساله (2023-1980) و بررسی وجود ارتباط بین دمای هوا با عملکرد و زیست‌توده پرداخته شد. بر اساس داده‌های هواشناسی، ماه‌های خرداد، تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های سال شناخته شدند. از سوی دیگر بیشترین امواج گرمایی در تیر و مرداد در سال‌های 1997، 2014 و 2018 دیده شد که منجر به کاهش کیفیت محصول و یا ازبین‌رفتن گیاه شد. طبق نتایج مربوط به ارزیابی مدل، دقت مدل در شبیه‌سازی روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی با استفاده از آماره‌های r2 (0/8 و 0/51) و nrmse (15/36 و 7/12) تایید شد. همچنین مدل عملکرد ماده خشک را برای مزارع مورد بررسی به‌ترتیب با 1/92، 5/65، 4/94، 1/58، 0/96 و 1/49 درصد انحراف شبیه‌سازی کرد که نشان داد، مدل عملکرد رضایت‌بخشی داشته و می‌توان از آن در برنامه‌ریزی‌های مربوط به تولید ذرت استفاده کرد. در ادامه رابطه بین دما با عملکرد و زیست‌توده بررسی شد که طبق نتایج، رابطه منفی و معنادار بین آن‌ها در سطح اطمینان 99% وجود داشت.

investigating the trend of temperature changes and evaluating the relationship between temperature with yield and biomass (case study: forage maize in qazvin)

climatic factors play an important role in the growth and development of plants and affect agriculture. the tolerance threshold of plants for each of these factors is limited. any change in these factors can directly and indirectly have significant effects on agricultural production. meanwhile, temperature stress is one of the most important damaging phenomena that causes many problems for production and yield. in this research, the time of occurrence of temperature stress with a statistical period of 44 years (1980-2023) and the relationship between air temperature with yield and biomass were investigated. according to meteorological data, june, july, and august were known as the hottest months of the year. on the other hand, the most heat waves were observed in july and august in the years 1997, 2014, and 2018, which led to a decrease in the quality of the product or the loss of the plant. according to the model evaluation results, the accuracy of the model in simulating days to flowering and days to maturity was confirmed using r2 (0.8 and 0.51) and nrmse (15.36 and 7.12). also, the model was simulated for the studied fields with deviation percentages of 1.92, 5.65, 4.94, 1.58, 0.96, and 1.49%, respectively. it showed that the model had a satisfactory performance and could be used for maize production planning. next, the relationship between temperature, yield, and biomass was investigated, and there was a negative and significant relationship between temperature, yield, and biomass at the 99% confidence level.