پایش و ارزیابی مشخصه‌های شیمیایی - زیستی و تعیین شاخص کمی کیفیت خاک بادامستان‌های چهارمحال‌وبختیاری

ازآنجاکه پایداری طولانی‌مدت اکوسیستم‌های باغی وابسته به حفظ کیفیت خاک است، آگاهی از وضعیت خاک‌ها و بررسی آثار فعالیت‌های صورت‌گرفته بر خصوصیات خاک بسیار مهم و در مدیریت بوم نظام موثر است. به‌منظور بررسی شاخص کیفیت خاک باغات بادام (prunus dulcis) تحت شیوه های مختلف مدیریت شده استان چهارمحال‌وبختیاری، 40 نمونه خاک مرکب از سه‌نقطه در هر باغ برداشت شد و در نهایت به 6 گروه (سامان، بن، شهرکرد، کیار، اردل و فارسان) طبقه‌بندی شدند. برای تعیین شاخص کیفیت خاک، ویژگی خاک شامل ph، ec، کربن آلی کل و محلول در آب، تنفس پایه و ناشی از بستره، جمعیت میکروبی ریزوسفر، فسفر و پتاسیم قابل‌دسترس خاک مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که نحوه مدیریت باغات بادام در مناطق مختلف روی ویژگی‌های خاک و فرایندهای ارزیابی‌شده در این مطالعه تاثیر گذاشت. پایش خصوصیات خاک نشان داد که ph بین 7/05 تا 8/48، ec بین 0/23 تا 2/91 دسی‌زیمنس بر متر، تنفس میکروبی بین 0/44 تا 8/57 میلی‌گرم co2 در 100 گرم خاک در روز، کربن آلی 2/09 تا 44/79 گرم بر کیلوگرم، فسفر قابل‌دسترس بین 1/5 تا 122/3 میلی‌گرم بر کیلوگرم و پتاسیم قابل‌دسترس بین 2/91 تا 3038 میلی‌گرم بر کیلوگرم بود. اجزای شاخص کیفیت خاک شامل جزء شیمیایی، فعالیت میکربی، جمعیت میکروبی و کربن آلی خاک تعیین شد. سهم شوری خاک در کیفیت خاک، به‌دست‌آمده با استفاده از تجزیه عاملی، بیشترین (31 %) بود و پس از آن ضریب معدنی‌شدن کربن میکروبی (27 %)، جمعیت میکروبی ریزوسفری (24 %) و کربن آلی محلول در آب (18 %) بود. مقادیر شاخص کیفیت خاک برای باغ‌های بادام سامان، بن، شهرکرد، کیار، اردل و فارسان به ترتیب 0/46، 0/40، 0/51، 0/67، 0/54 و 0/37 بود. این مقادیر نشان می‌دهند که خاک‌های ارزیابی‌شده برای تولید بادام در شهرکرد، کیار و اردل مناسب هستند و برای سامان، بن و فارسان نیاز به اقدامات مدیریتی جدی برای بهبود کیفیت خاک و افزایش پایداری این اکوسیستم‌های کشاورزی وجود دارد.

monitoring and evaluation of chemical-biological characteristics and determining the quantitative index of soil quality in chaharmahal va bakhtiari almond orchards

since the long-term sustainability of garden ecosystems is dependent on maintaining the soil quality, knowing the condition of the soils and investigating the effects of the activities on the soil properties is very important and effective in ecosystem management. to investigate the soil quality index of almond (prunus dulcis) orchards under different managed methods in chaharmahal va bakhtiari province, soil samples were collected from three points in each orchard and finally classified into 6 groups (saman, ben, shahrekord, kiar, ardel, and farsan). to determine the soil quality index, soil characteristics including ph, ec, total and water-soluble organic carbon, basal and substrate-derived respiration, rhizosphere microbial population, and available soil p and k were analyzed. the results showed that almond orchard management in different regions affected the soil characteristics and the processes evaluated in this study. the monitoring of soil properties showed that ph 7.05 - 8.48, ec 0.23 - 2.91 ds/m, microbial respiration 0.44 - 8.57 mg co2.100 g-1.day-1, organic carbon 2.09 - 44.79 g/kg, available phosphorus 1.5 - 122.3 mg/kg, and available potassium were between 91.2 - 3038 mg/kg. soil quality index components including chemical components, microbial activity, microbial population, and soil organic carbon were determined. the contribution of soil salinity to soil quality obtained using factorial analysis was the highest (31%), followed by microbial carbon mineralization coefficient (27%), rhizosphere microbial population (24%), and water-soluble organic carbon (18%). the soil quality index values for saman, ben, shahrekord, kiar, ardal, and farsan almond orchards were 0.46, 0.40, 0.51, 0.67, 0.54, and 0.37, respectively. these values showed that the evaluated soils are suitable for almond production in shahrekord, kiar, and ardal, and for saman, ben, and farsan, there is a need for serious management measures to improve soil quality and increase the sustainability of these agricultural ecosystems.