ارزیابی زهکش لانه‌موشی و مدیریت کود نیتروژن بر زه‌آب کشت کلزا در اراضی شالیزاری

کشت کلزا به‌عنوان کشت دوم در غالب اراضی شالیزاری استان گیلان، نیازمند احداث سامانه‌های زهکشی است. زهکشی لانه‌موشی به‌عنوان یک روش زهکشی کم‌هزینه، کم‌عمق، متناسب با شرایط کشت برنج و با قابلیت اجرای آسان‌تر نسبت به زهکش‌های لوله‌ای، می‌تواند یک راهکار در توسعه کشت دوم گیاهان باشد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی زهکش لانه‌موشی و مدیریت کود نیتروژن بر کمیت و کیفیت زه‌آب در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گیلان انجام شد. در این راستا آزمایشی تحت دو تیمار زهکشی و کود نیتروژن انجام شد. در تیمار زهکشی سطوح شامل 1- زهکشی لانه‌موشی سنتی و 2- زهکشی لانه‌موشی پرشده با شن و در تیمار کود دو سطح شامل 180 و 240 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار در سه تکرار مدنظر قرار گرفت. پس از هر بارش در طول دوره رشد گیاه، از زه‌آب زهکش‌ها نمونه‌برداری شد و پارامترهای هدایت الکتریکی، اسیدیته، کل جامدات معلق، فسفر کل، کدورت، غلظت‌های آمونیوم، کلراید، نیتریت، نیترات، فسفات و سولفات اندازه‌گیری شدند. همچنین در هنگام بارندگی و پس از آن دبی خروجی از زهکش‌ها و سطح ایستابی توسط پیزومترها اندازه‌گیری شدند. مقایسه میانگین اسیدیته و کل جامدات معلق نشان داد که بیشترین آن‌ها به ترتیب با 7/49 و 281/25 میلی‌گرم بر لیتر به ترتیب در زهکش لانه‌موشی پرشده با شن و زهکش لانه‌موشی سنتی و تیمار کودی 180 به دست آمد. بیشترین میانگین هدایت الکتریکی و کدورت به ترتیب به میزان 651 میکروموس بر سانتی‌متر در زهکش لانه‌موشی سنتی و تیمار کودی 240 و با 67/76 ان تی یو در زهکش لانه‌موشی سنتی و تیمار کودی 180 مشاهده شد. نتایج آنالیز آماری نشان داد که اثر تیمار زهکشی بر مقادیر آمونیوم، نیتریت، نیترات، فسفات و فسفر کل معنی‌دار نبود. دبی خروجی از زهکش لانه موشی سنتی 49 درصد کمتر از زهکش لانه‌موشی پرشده با شن بود. زهکش لانه‌موشی سنتی و پرشده با شن توانستند به ترتیب با ضریب عکس‌العمل میانگین در طول دوره رشد 0/8 و 0/83 بر روز باران را تخلیه نمایند. باتوجه‌به سرعت تخلیه آب، دبی زه‌آب و عدم معنی‌داری غالب پارامترهای کیفی میان تیمارهای زهکشی، زهکشی لانه‌موشی پر شده با شن برای توسعه کشت کلزا در اراضی شالیزاری توصیه می‌شود.

evaluation of mole drainage and nitrogen fertilizer management on rapeseed drain water in paddy fields

cultivation of rapeseed as the second crop requires drainage systems in most of the paddy fields of the guilan province. mole drainage, as a low-cost and shallow drainage method that is suitable for rice cultivation conditions and easier to implement than pipe drainage, can be a solution in the development of second-crop cultivation. the present study was conducted to evaluate the drainage of mole drainage and nitrogen fertilizer management on the quantity and quality of drainage at guilan university. in this regard, an experiment was conducted under two treatments including drainage and nitrogen fertilizer (i.e. traditional mole drainage and sand-filled mole drainage), and 180 and 240 kg of nitrogen fertilizer per hectare in three replications. after each rainfall during the plant growth period, water samples were taken from the drains, and parameters of electrical conductivity, ph, total suspended solids, total phosphorus, turbidity, concentrations of ammonium, chloride, nitrite, nitrate, and phosphate were measured. also, the outflow from the drains and the water table level were measured by piezometers during the rain and after that. the results of the mean comparison of ph and total suspended solids showed that most of them were obtained with 7.49 and 281.25 mg/liter, respectively, in the mole drain filled with sand and the traditional mole drainage and 180 fertilizer treatment. the highest mean of electrical conductivity and turbidity was observed as 651 micro mohs/cm in the traditional mole drainage and 240 fertilizer treatment and with 67.76 ntu in the traditional mole drainage and 180 fertilizer treatment. the statistical analysis showed that the effect of drainage treatment on the amounts of ammonium, nitrite, nitrate, phosphate, and total phosphorus was not significant. the outflow from the traditional mole drainage was 49% lower than the sand-filled mole drainage. the traditional and sand-filled mole drains were able to drain excess water with average reaction coefficients of 0.8 and 0.83 per day during the growth period, respectively. considering the speed of water discharge, drain discharge, and the main non-significance of qualitative parameters among drainage treatments, mole drainage filled with sand is recommended for the development of rapeseed cultivation in paddy fields.