عوامل موثر بر پهنه‌بندی آلودگی خاک به فلزات سنگین در دشت سیرجان- استان کرمان

آلودگی خاک به فلزات سنگین یکی از مهم‌ترین مسائلی است که سلامتی انسان را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تهدید می‌کند. این پژوهش با اهداف پهنه‌‌بندی گسترش برخی عناصر سنگین در خاک‌های بخشی از شهرستان سیرجان، استان کرمان، مطالعه اثر عوامل طبیعی بر توزیع عناصر سنگین و ارزیابی خطر اکولوژیک غلظت عناصر سنگین خاک انجام شد. طی یک فعالیت میدانی 120 نمونه مرکب خاک سطحی از عمق صفر تا 15 سانتی‌متری جمع‌آوری شدند. ویژگی های خاک‌ها نظیر اجزای بافت خاک، ph، هدایت الکتریکی، مواد آلی و غلظت کل عناصر سنگین (cd،zn،cu،fe و pb) به روش‌های استاندارد اندازه‌گیری شدند. پهنه‌بندی اجزای بافت خاک و عناصر به روش کریجینگ معمولی انجام شد. نتایج، همبستگی مثبت و معنی‌داری را بین اجزای بافت خاک (رس، سیلت) و غلظت cu و fe کل خاک‌ها نشان داد. جهت باد غالب در منطقه و توزیع مکانی cu،fe و zn به‌طور قوی احتمال اینکه منشا این فلزات غبار باشد را تایید می‌کنند. نتایج نشان دادند که منابع سه عنصر cu،fe و zn از منابع عناصر cd و pb متفاوت هستند. بیشترین غلظت‌های cu،fe و zn در جنوب منطقه وجود داشت و غلظت‌ها در راستای خلاف جهت باد افزایش می‌یابند در حالی که بیشترین غلظت cd و pb در شمال منطقه مطالعاتی بود. شاخص ترکیبی آلودگی نمورو آشکار کرد که خاک‌های منطقه از نظر آلودگی به cd پاک، آلودگی به pb،fe  و cu کم و آلودگی به zn در حد متوسط است.

assessment of effective factors on soil pollution by heavy metals in a part of sirjan plain, kerman province, iran

soil pollution by heavy metals is a significant issue that threatens human health directly and indirectly. the objectives of this research were to map the extension of some heavy metals in soils of a part of sirjan plain, kerman province, to study the role of natural agents on the distribution of heavy metals, and to assess the risk of soil heavy metal concentration for human health. 120 surficial (0-15 cm) compound soil samples were collected during fieldwork. soil characteristics like soil texture components, ph, electrical conductivity, organic matter, and total soil heavy metal (fe, cu, zn, cd, and pb) concentrations were measured using standard protocols. the mapping of soil texture components and heavy metals was done by the usual kriging method. results indicated significant correlation coefficients between soil texture components (silt and clay) and total soil fe and cu concentrations. dominant wind direction and spatial distribution of fe, cu, and zn strongly induced the possible dust-born origin of such elements. results revealed that the sources of fe, cu, and zn were different from those of cd and pb. maximum soil fe, cu, and zn concentrations were in the southern part of the study area, increasing in an upwind direction while for cd and pb, maximum soil concentrations were in the northern part of the study area. the nemerow integrated pollution index revealed that soils were clean for cd, lowly polluted for fe, pb, and cu, and moderately polluted for zn.