ارزیابی آلودگی فلزات سنگین گرد و غبار و منشایابی آنها در اتمسفر منطقه کوهدشت استان لرستان

گرد و غبار هوا یکی از مشکلات زیست محیطی در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا است و در بعضی مناطق تحت تاثیر فعالیت‌های صنعتی، گرد و غبار هوا آلوده به فلزات سنگین است. در این مطالعه گرد و غبار هوای 10 ایستگاه در منطقه کوهدشت استان لرستان در چهار فصل بهار، تابستان، پاییز و زمستان و همچنین خاک سطحی مجاور آن (در مجموع 40 نمونه گرد و غبار و 10 نمونه خاک سطحی) مورد نمونه‌برداری قرار گرفت و تجزیه فلزات سنگین روی، سرب، کادمیم، نیکل، مس و منگنز روی آنها انجام شد. نتایج نشان داد که مقدار روی در گرد و غبار بسیار بیشتر از خاک‌های سطحی منطقه (800 در مقابل 85 میلی گرم بر کیلوگرم) است. شاخص عامل آلودگی گرد و غبار حاکی از آلودگی بسیار زیاد کادمیم و روی، آلودگی قابل توجه نیکل و سرب و عدم آلودگی به مس و منگنز بود. شدت غنی شدگی سالیانه عناصر کادمیم (33/9) و روی (24/6) بسیار زیاد، نیکل (11/3) قابل توجه، سرب (6/4) متوسط، منگنز (1) و مس (0/82) کم است. بر اساس نتایج عامل غنی شدگی، منشا عنصر کادمیم، روی و نیکل انسانی، منشا سرب انسانی و طبیعی توام و منشا مس و منگنز طبیعی است.

evaluation of heavy metal dust pollution and their origin in the atmosphere of kuhdasht, lorestan province

dust is one of the environmental hazards in arid and semi arid regions of the world. in some areas, under the influence of human activities, dust is contaminated by heavy metals. in this study, the dust of 10 stations in the kuhdasht region of lorestan province in four seasons of spring, summer, autumn, and winter, as well as adjacent surface soils (a total of 40 dust samples and 10 surface soil samples), were sampled and some heavy metals including zn, pb, cd, ni, cu, and mn were analyzed. the results revealed that the amount of zn in the dust was much higher than the surface soils of the region (800 vs. 85 mg/kg). contamination factor index calculation indicated that high contamination of cd and zn, significant contamination of ni and pb, and lack of contamination by cu and mn. the annual enrichment factor of cd (33.9) and zn (24.6) was very high, ni (11.3) was significant, pb (6.4) was moderate, mn (1) and cu (0.82) were low. based on the enrichment factor values, cd, zn, and ni seem to have a human origin, pb has both human activities and natural origin, and cu and mn have an only natural origin.