بررسی کیفیت آب‌های زیرزمینی با استفاده از تکنیک‌های آماری چندمتغیره (مطالعه موردی: دشت مراغه بناب، استان آذربایجان شرقی)

بررسی و تحلیل کیفیت آب های زیرزمینی به‌منظور پایش آلودگی و پی بردن به مهم ترین آلاینده های موجود در آب و شناسایی نقاط با آلودگی بیشتر یکی از زمینه های پژوهشی است. هدف از انجام چنین پژوهشی، برنامه ریزی برای بهبود کیفیت آب های زیرزمینی در مقیاس‌های زمانی و مکانی مختلف است. اطلاعات آب های زیرزمینی دشت مراغه– بناب از 26 حلقه چاه در 10 سال (1392 1382) با 454 برداشت، از سازمان آب منطقه‌ای استان آذربایجان شرقی تهیه و بوسیله تکنیک های آماری چندمتغیره مثل تابع تحلیل تشخیص (dfa) و تحلیل مولفه های اصلی pca)) مورد تحلیل قرار گرفته است. متغیرهای مورد تحلیل شامل mg، ca، cation، k، na، tds، th، sar، ec، anion، ph، cl، so4، co3 ،hco3 هستند. نتایج حاصل از تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که متغیرهای cation، tds، sar، ec، anion، ،cl، ca، th و hco3 دارای بار عاملی بالایی هستند. بار عاملی بالا نمایان گر اثر این متغیرها در کیفیت آب های زیرزمینی این منطقه است. نتایج حاصل از تحلیل تشخیص نیز نشان داد که متغیرهای یاد شده توانستند کاربری اراضی و سازندهای زمین شناسی را به‌ترتیب در داده های اصلی و داده های تولید شده با استفاده از توزیع نرمال به‌ترتیب با قدرت تفکیک کنندگی 68/7، 92/2 درصد و 66/5، 89/1 درصد از هم تفکیک کنند. بررسی موقعیت مکانی متغیرها بوسیله تکنیک درون یابی در دشت مراغه بناب نشان داد که متغیرها در پایین‌دست دشت مراغه– بناب دارای غلظت بیشتری بوده و 20 آبادی و مزارع اطراف آن ها در معرض آلودگی شدید آب های زیرزمینی هستند.

investigation of ground waters quality using multivariate statistical techniques (case study: maragheh bonab plain, east azerbaijan province)

investigation and analysis of groundwater quality to monitor contamination and identify the most important pollutants and pollution points is one of the research fields. the objective of this research was to plan to improve groundwater quality on various spatial and temporal scales. groundwater information of maragheh bonab plain was collected from 26 wells in 10 years (2001 2011) with 454 sampling points from east azerbaijan regional water organization and was analyzed using multivariate statistical techniques such as dfa and pca. analyzed variables are included mg, ca, cation, k, na, tds, th, sar, ec, anion, ph, cl, so4, co3, and hco3. results of pca showed that variables such as cation, hco3، tds، sar، ec، anion ،cl, ca, and th were identified as important variables which they can great impacts on the groundwater quality of this region and in the other hand dfa showed which mentioned variables can discriminate land uses and geology formations in primary and normal distribution data with power discriminatory of 68.7 %, 92.2 %, and 66.5 %, 89.1 %, respectively. investigation of the spatial position of elements using interpolation technique in maragheh bonab plain showed that variables concentration in lowlands are high and 20 villages and their surrounding farms are exposed to high contamination risk of groundwater.