پیش‌بینی آینده بیابان‌زایی استان تهران متاثر از تغییرات اقلیمی و فعالیت‌های انسانی

بیابان‌زایی پدیده‌ای است که در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک ‌نیمه‌مرطوب اثرات تخریبی بیشتری نسبت به سایر مناطق دارد. هدف از انجام این پژوهش تهیه نقشه شدت بیابان‌زایی استان تهران، برای آینده‌نگری در مواجهه با تخریب سرزمین و بیابان‌زایی است. بدین منظور برای ارزیابی تخریب سرزمین و بیابان‌زایی از مدل imdpa استفاده شد. بنابراین برای ارزیابی بیابان‌زایی سه معیار آب زیرزمینی، معیار اقلیم و معیار کاربری اراضی، با توجه به شرایط منطقه به‌عنوان معیارهای کلیدی بیابان‌زایی درنظر گرفته شد. نقشه شاخص کاربری اراضی با استاندارد igbp و نقشه پهنه‌بندی سایر شاخص‌ها به‌روش idw برای سال‌های 1390 و 1395 تهیه شد. با استفاده از مدل ca – markov در نرم‌افزار terrset نقشه کاربری اراضی و با استفاده از نرم‌افزار matlab و روش rbf در جعبه ابزار شبکه‌های عصبی مصنوعی نقشه سایر شاخص‌ها برای سال 1400 پیش‌بینی شدند. سپس با استفاده از مدل imdpa، نقشه امتیاز شاخص‌ها و معیارها برای سال‌های 1390، 1395 و 1400 تهیه شد. درنهایت با میانگین‌گیری هندسی برای هر سه معیار، شدت بیابان‌زایی در هر دوره زمانی محاسبه شد. نتایج نشان داد که در سال 1390، 59/78 درصد از مساحت استان تهران در کلاس کم و 40/22 درصد در کلاس متوسط بیابان‌زایی قرار گرفته است. اما در سال 1395 مساحت کلاس متوسط بیابان‌زایی به 44/8 درصد افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود که این افزایش تا سال 1400 نیز ادامه یابد و 56/47 درصد از مساحت استان در کلاس متوسط بیابان‌زایی قرار خواهد گرفت. همچنین در این سال حدود یک درصد از مساحت استان در نواحی غربی به کلاس شدید بیابان‌زایی اختصاص پیدا خواهد کرد که در دو دوره قبل وجود نداشته است. به‌طور کلی شدت بیابان‌زایی در نواحی غربی و جنوبی استان تهران بیشتر از نواحی شرقی و شمالی است که به فعالیت‌های انسانی مربوط می‌شود.

predicting the future of desertification in tehran province affected by climate change and human activities

desertification is a phenomenon that has more destructive effects in arid, semi arid, and semi humid regions than in other regions. this paper tries to provide a map of the future of desertification in tehran province, for futurism in the face of land degradation and desertification. the imdpa model was used to evaluate land degradation and desertification. to use this model and evaluate desertification, three criteria of groundwater including groundwater depletion, electrical conductivity, and sodium adsorption ratio indices, climate criterion including precipitation, aridity, and drought indices, and land use criteria were selected as key criteria effected on desertification according to regional conditions. land use index map with igbp standard and zoning map of other indicators were prepared by idw method for 2011 and 2016. the maps of land use index and other indices were predicted using the ca markov model in terrset software, and using the rbf method in artificial neural network toolbox, respectively. scoring based on the imdpa model, the maps of indices and criteria maps were prepared for 2011, 2016, and 2021. finally, the desertification intensity map was calculated by geometric averaging for all three criteria for all three time periods. the results showed that 59.78% and 40.22% of the area of tehran province were in the low and medium classes, respectively. however, in 2016, the area of the medium class has increased to a 44.8%, and it is predicted that this increase will continue until 2021 so that 47.65% of the area of tehran province will be in the medium class. in addition, in this year, about 1% of the area of tehran province will be allocated to the high class in the western regions, which did not exist in the previous two periods. in general, due to human activities, the intensity of desertification in the western and southern parts of the province is higher than in the eastern and northern regions.