مدل‌سازی سیل‌خیزی حوزه آبخیز مروست تحت تاثیر تغییرات اقلیمی و الگوی کشت

از آنجا که تغییر کاربری اراضی و همچنین تغییر متغیرهای اقلیمی از جمله افزایش دما بر بسیاری از فرایندهای طبیعی نظیر فرسایش خاک و تولید رسوب، سیلاب و تخریب خصوصیات فیزیکی و شمیایی خاک اثر می‌گذارد، بنابراین نیاز است تا جنبه‌های مختلف اثر این تغییرات، در مطالعات و تصمیم‌گیری‌ها مورد توجه قرار گیرد. در تحقیق حاضر به‌منظور آگاهی از میزان اثرگذاری تغییر اقلیم و شرایط مدیریت کشت بر میزان سیل‌خیزی، اقدام به آزمون و تحلیل سناریوهای منطقی بر اساس پیشینه حوزه آبخیز مروست با استفاده از مدل مفهومی swat شد. در این راستا پس از واسنجی مدل، اقدام به آزمون دو سناریوی مذکور شد. سناریوی اول در زمینه مدیریت زارعی و تبدیل باغات به اراضی کشاورزی و سناریوی دوم افزایش 0/5 درجه‌ای دما با ثابت فرض کردن سایر شرایط درنظر گرفته شده است. نتایج واسنجی و اعتبارسنجی مدل با آزمون نش- ساتکلیف به‌ترتیب 0/66 و 0/68 نشان از کارایی قابل قبول مدل در محدوده مورد مطالعه دارد. در ادامه نتایج به‌کارگیری دو سناریوی تغییر کاربری اراضی و گرمایش نشان از تاثیر 30 درصدی سناریوی اقلیمی با افزایش متوسط دبی ماهانه به‌میزان 3/72 مترمکعب بر ثانیه حاکی از افزایش سیل‌خیزی حوضه به‌ویژه در سال‌های اخیر دارد. از طرفی سناریوی تغییر کاربری اراضی باغی به کشاورزی در دو حالت 20 درصد و 50 درصد تغییر کاربری باعث افزایش متوسط دبی ماهانه به‌ترتیب به میزان 1/26 و 1/5 مترمکعب بر ثانیه و به‌عبارتی 10 و 12 درصد به سیل‌خیزی حوضه اضافه شد. نتایج حاکی از آن است که در مناطق مشابه منطقه مورد مطالعه که در منطقه اقلیمی خشک واقع شده است، افزایش احتمالی دما می‌تواند اثر قابل ملاحظه‌ای را بر سیل‌خیزی حوضه داشته باشد. البته تاثیر غیرمستقیم عامل انسانی نیز به‌صورت افزایش گازهای گلخانه‌ای بر افزایش سیل‌خیزی حوضه را نباید نادیده گرفت.

flood modeling of marvast basin influenced by climate and cultivation pattern changes

the land use change as well as changes in climatic parameters such as temperature increase affect many natural processes such as soil erosion and sediment production, floods, and degradation of physical and chemical properties of soil. therefore, it is necessary to pay attention to different aspects of the effect of these changes in studies and macro decisions of the country. in the present study, the swat conceptual model was used to test and analyze the existing scenarios in the marvast basin. after calibrating the model, the two scenarios were tested. the first scenario is in the field of agricultural management and conversion of gardens to agricultural lands and the second scenario is a 0.5-degree increase in temperature by assuming other conditions are constant. the calibration and validation results of the model with the nash-sutcliffe test showed 0.66 and 0.68 respectively, which indicate the acceptable performance of the model in the study area. then, the results of using two scenarios of land use change and heating, especially in recent years showed the effect of 30 percent of the climate scenario on the increase of flooding in the basin. the scenario of changing the use of garden lands to agriculture in two cases of 20% and 50% change of use of 10% and 12% was added to the flooding of the basin. the results indicate that in similar areas of the study area which is located in a dry climate zone, a possible increase in temperature can have a significant effect on flooding in the basin. however, the indirect impact of the human factor in increasing greenhouse gases and flooding in the basin should not be ignored.