بررسی رسوبدهی حوزه‌های آبخیز کوچک تحت الگوی بارش و خصوصیات حوضه در اقلیم خشک و نیمه‌خشک

فرسایش بارانی نقش مهمی در تلفات خاک به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک با پوشش گیاهی فقیر ایفا می‌کند. در این مقاله با تحلیل الگو‌ی رگبار‌‌های رخ داده طی 26 سال در چهار حوضه واقع در شهرستان سمنان به بررسی تاثیر آنها بر الگو‌ی رسوبات فرسایش یافته از حوضه پرداخته شده است. برای این منظور، افق‌‌‌های رسوبی حاصل از نمونه‌برداری رسوبات سدهای تاخیری در سال 1396 به بارش‌های متناظر مرتبط شده‌اند. با توجه به وقوع بیشترین میزان بارندگی در هر یک از چارک‌های بارش، هایتوگراف بارش‌ها به 4 دسته تقسیم شد. دسته منحنی‌های تجمعی بارش با چارک مشابه در یک شکل ترسیم شده و با منحنی‌های رسوبات و بالعکس با لحاظ کردن خصوصیات فیزیکی حوضه مقایسه شدند. نتایج نشان داد که حوضۀ علی‌آباد (با شیب کمتر و کشیدگی بیشتر) با چارک موثر نوع 3 بیشترین میزان شباهت را در الگوهای بارش و رسوب دارد و همچنین حوضۀ سولدره غربی (با بیشترین شیب و کمترین کشیدگی) با چارک موثر نوع 2 کمترین میزان شباهت را در الگوهای بارش و رسوب دارد. نتایج بیانگر نقش مهم الگوی رگبار بر الگوی رسوبات ناشی از آن است که شباهتی تا 85 درصد را نشان می‌دهد.

investigation of sedimentation of small catchments under precipitation pattern and basin characteristics in arid and semi-arid climate

splash (raindrop) erosion plays an significant role in soil loss, especially in arid and semi arid regions with poor vegetation. in this paper, by analyzing the pattern of rainfalls that occurred during 26 years in four basins located in semnan county, their effect on the pattern of eroded sediments from the basin was investigated. sedimentary layers from the sampling of retarding reservoir sediments in 2017 were related to the corresponding precipitations. due to the occurrence of the highest amount of rainfall in each quarter of rainfall, rainfall hyetographs were divided into four categories. cumulative precipitation curves with similar quartiles were drawn in one shape and compared with sediment curves and vice versa taking into account the physical characteristics of the basin. the results showed that the aliabad basin (with less slope and more elongation) with an effective quarter of type 3 had the highest similarity in precipitation and sediment patterns. also, the western soldereh basin (with the highest slope and the least elongation) with an effective quarter of type 2 had the least similarity in precipitation and sediment patterns. the results indicate the vital role of rainfall patterns on the resulting sediment patterns, which show up to 85% similarity.