رتبه‌بندی آسیب‌پذیری سیلاب دشت اردبیل با استفاده از روش ترکیبی bwm و topsis

انجام برنامه‌ریزی و فراهم آوردن ابزارهای مناسب برای کاهش اثرات نامطلوب مخاطرات طبیعی از جمله سیل، اجتناب‌ناپذیر است. دستیابی به هدف فوق وابسته به وجود آگاهی و اطلاعات کافی و دقیق درباره آسیب‌پذیری بوم‌سازگان‌های مختلف (آبخیزها) نسبت به عوامل مخرب گوناگون است. ارزیابی آسیب‌پذیری از طریق شناسایی تنش‌ها و آشفتگی‌های بالقوه (طبیعی و انسان پدید) و نیز برآورد درجه حساسیت آبخیزها، امکان پیش‌بینی اثرات و انتخاب راه‌کارهای مناسب را برای مدیریت پایدار این بوم‌سازگان‌ها فراهم می‌آورد. از این‌رو، این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه‌بندی زیرحوضه‌های آسیب‌پذیر در مقابل سیلاب در دشت اردبیل با درنظر گرفتن ابعاد اجتماعی، اقتصادی، زیرساختی و بوم‌شناختی طرح‌ریزی شده است. برای این منظور ابتدا شاخص‌ها و معیارهای هر بُعد با درنظر گرفتن شرایط حاکم بر دشت اردبیل شناسایی شده، سپس اطلاعات و داده‌های اقلیمی، هیدرولوژیکی، جمعیتی، اقتصادی و زیرساختی و کاربری اراضی از مراجع ذی‌ربط اخذ شد. در ادامه معیارهای مذبور استاندارد شده و وزن متناسب با اهمیت آنها بر اساس روش bwm محاسبه و داده‌های حاصل از این مرحله با استفاده از تکنیک topsis، برای رتبه‌بندی آسیب‌پذیری سیلاب برای زیرحوضه‌های مختلف موجود در دشت اردبیل و برای دوره زمانی 1385 1395 انجام شد. درنهایت نقشه آسیب‌پذیری دشت اردبیل در مقابل سیلاب تهیه و ارائه شد. طبق نتایج، معیارهای تراکم ساختمان، بارش، تراکم جمعیت و نرخ بیکاری از مهم‌ترین معیارهای آسیب‌پذیری بود و در میان ابعاد مورد بررسی، بُعد زیرساختی دارای اهمیت زیادی در آسیب‌پذیری در مقابل سیلاب در دشت اردبیل است. بر اساس نقشه جامع آسیب‌پذیری نیز زیرحوضه 7 در دشت اردبیل، آسیب‌پذیر‌ترین زیرحوضه منطقه مورد مطالعه شناسایی شد.

ardabil plain flood vulnerability rating using the combined bwm and topsis methods

planning and providing appropriate tools to reduce the adverse effects of natural hazards including floods is inevitable. achieving the above goal depends on having sufficient and accurate knowledge and information about the vulnerability of different ecosystems (watersheds) to various destructive factors. vulnerability assessment by identifying potential stresses and disturbances (natural and man made) as well as estimating the sensitivity of watersheds allows for predicting the effects and selecting appropriate solutions for the sustainable management of these ecosystems. therefore, this study has been designed to identify and rank vulnerable sub watersheds to floods in the ardabil plain, taking into account social, economic, infrastructural, and ecological dimensions. first, the indicators and criteria of each dimension were identified taking into account the conditions prevailing in ardabil plain. then, information and data on climatic, hydrological, demographic, economic, infrastructure, and land use were obtained from relevant authorities. then, the mentioned criteria were standardized and the weight according to their importance was calculated based on the bwm method the data obtained from this stage were performed using the topsis technique to rank flood vulnerability for different sub watersheds in ardabil plain for the period 2007 2017. finally, a map of ardabil’s plain vulnerability to floods was prepared and presented. according to the results, the criteria of building density, rainfall, population density, and the unemployment rate were the most important criteria of vulnerability and among the studied dimensions, the infrastructure dimension is too significant in flood vulnerability in ardabil plain. based on the comprehensive vulnerability map, sub watershed 7 in ardabil plain was identified as the most vulnerable sub watershed in the study area.