مقایسه و ارزیابی اثرات سطوح مختلف کم‌آبیاری قطره‌ای نواری بر عملکرد و کارآیی مصرف آب دو رقم کنجد محلی بهبهان و شوین

به‌منظور بررسی و ارزیابی اثرات سطوح مختلف کم‌آبیاری قطره‌ای بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد روغن، درصد روغن دانه و کارآیی مصرف آب دانه آزمایشی در دو سال زراعی 97-1396 و 98-1397 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های یک‌بار خرد شده بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. مقدار آب در آبیاری قطره‌ای نواری در چهار سطح 40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی در کرت‌های اصلی و دو رقم کنجد محلی بهبهان و شوین در کرت‌های فرعی از زمان شروع گلدهی مورد مقایسه قرار گرفتند. مقایسه میانگین اثرات متقابل سطوح آبیاری و رقم نشان داد تیمار 100 درصد نیاز آبی در رقم محلی بهبهان با عملکرد 1218.0 کیلوگرم در هکتار رتبۀ نخست و جایگاه برتر را به‌خود اختصاص داد میزان مصرف آب در تیمار برتر (100 درصد نیاز آبی و رقم محلی بهبهان) معادل 5389.4 مترمکعب در هکتار محاسبه شد. تیمارهای 100 و 80 درصد نیاز آبی در رقم برتر (محلی بهبهان) با کارآیی مصرف آبی به‌ترتیب معادل 0.226 و 0.210 کیلوگرم بر مترمکعب اختلاف معنی‌داری با هم نداشتند و به‌صورت مشترک در رتبۀ نخست جای گرفتند. ضریب همبستگی پیرسون محاسبه شده برای صفات اندازه‌گیری شده نشان داد که بیشترین میزان همبستگی حجم آب مصرفی به‌میزان (0.9271=r) با وزن هزاردانه محاسبه شد. همبستگی معنی‌دار حجم آب مصرفی با عملکرد و اجزای عملکرد دانه نشان‌دهنده حساس بودن گیاه کنجد به تنش کم‌آبیاری و توجه به مدیریت بهینه آب در کشت کنجد داشت. لذا کاهش حجم آب مصرفی و به‌تبع آن بروز تنش خشکی در کنجد موجب کاهش عملکرد و اجزای عملکرد شد.

Comparison and Evaluation of the Effects of Different Levels of Tape Drip Irrigation on Yield and Water Use Efficiency of Two Local Behbahan and Shevin Sesame Varieties

To investigate and evaluate the effects of different levels of drip irrigation on grain yield and yield components, oil yield, seed oil percentage, and seed water use efficiency, an experiment was performed at Behbahan Agricultural Research Station during two crop years 201819 and 201920. The experiment was conducted in split plots based on a randomized complete block design with 3 replications. The amount of water in tape drip irrigation was compared at four levels of 40, 60, 80, and 100% water requirement in main plots and two sesame cultivars Local of Behbahan and Shevin in subplots from the beginning of flowering. Comparison of mean interaction effects of irrigation levels and cultivars showed that the treatment of 100% water requirement in the Behbahan local cultivar with the yield of 1218.0 kg/ha was ranked first and foremost. Water consumption in the highest treatment (100% water requirement and Behbahan local cultivar) was calculated to be 5389.4 m3/ha. Treatments of 100% and 80% of water requirement in superior cultivar (local Behbahan) with water use efficiency of 0.226 and 0.210 kg/m3 had no significant difference, respectively, and were in the first place. Pearson correlation coefficient calculated for the measured traits showed that the highest correlation of water volume was calculated (r = 0.9271) with the weight of one thousand seeds. Significant correlations of water volume with grain yield and yield components indicated that sesame was susceptible to drought stress and attention to optimal water management in sesame cultivation. Therefore, decreasing the volume of water consumed and consequently drought stress in sesame reduced yield and yield components.