بررسی توزیع کربنات‌ها در اجزای اندازه‎ای برخی از خاک‌های استان خوزستان

خصوصیات اکثر خاک‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک متاثر از کربنات‌ها است. با هدف تعیین توزیع کربنات‌ها در اجزای اندازه‌ای برخی از خاک‌های استان خوزستان این مطالعه انجام شد. خاک‌های سرآب تا پایاب رودخانه‌های کارون، کرخه و جراحی در اعماق 50-0، 100-50 و 100-150 سانتی‌متری مطالعه شد. نتایج نشان داد که میانگین مقادیر کربنات‌ها در خاک‌های حوضه رودخانه جراحی (37%) اختلاف معنی‌داری با میزان آن در خاک‌های دو رودخانه دیگر داشت (33%). کربنات‌ها در همه اجزای اندازه‌ای خاک ملاحظه شد ولی به بیشترین میزان در جزء رس وجود داشتند. بیشترین رابطه رگرسیونی بین ذرات خاک در جزء رس بود (0/375). بیشترین درصد کاهش ذرات پس از حذف کربنات‌ها، به ذرات سلیت درشت مربوط بود (0/75). بنابراین بافت خاک در جراحی از رسی، در کارون از رسی و رسی سیلتی و در کرخه از رسی سیلتی در اثر حذف کربنات‌ها به لوم شنی تغییر یافت. توزیع میزان کربنات‌ها در اعماق مختلف برای خاک‌های رودخانه‌ها و کل خاک‌های مورد مطالعه تفاوت معنی‌داری نداشت. توزیع به‌نسبت یکسان اندازه کربنات‌ها در چهار جزء مورد بررسی در این خاک‌ها از سطح تا عمق، نشان داد که کربنات‌ها از مواد مادری یعنی رسوبات آبرفتی سیلابی این رودخانه‌ها نشات گرفته‌اند.

Investigating Carbonate Distribution in Particle Size Components of Some Soils of Khuzestan Province

Characteristics of most soils in arid and semiarid regions affected by carbonates. The study aimed to determine the distribution of carbonates in the size components of some soils in Khuzestan province. Upward to the bottom of Karun, Karkheh, and Jarahi rivers were studied at depths of 050, 50100, and 150100 cm. The results showed that the average amount of carbonates in the soils of the Jarahi river basin (37%) was significantly different from the amount in the soils of the other two rivers (33%). Carbonates were observed in all soil size components but the maximum was present in the clay component. The highest regression relationship between soil particles was in the clay component (0.375). The highest percentage of particle reduction after carbonate removal was related to coarse silt particles (0.75). Therefore, the soil texture changed from clay in Jarahi, from clay and silty clay in Karun, and silty clay in Karkheh due to the removal of carbonates to sandy loam. There was no significant difference in the distribution of carbonates at different depths for river soils and all studied soils. The relatively uniform distribution of carbonates in the four components studied in these soils from the surface to the depth showed that the carbonates originated from the parent material, namely alluvial flood sediments of these rivers.