تعیین مناطق مستعد فرسایش با استفاده از مدل‌های madm و gis در منطقه باقران بیرجند

فرسایش باعث هدر رفتن و کاهش حاصلخیزی خاک می‌شود، که یکی از پیامدهای آن به خطر افتادن امنیت غذایی ساکنین منطقه است. لذا برای کاهش فرسایش نیاز به کنترل و مدیریت آن با استفاده از روش‌های حفاظت خاک است. برای مدیریت و ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ اﺑﺘﺪا ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺮرسی ﺟﺎﻣﻊ از ﻋواﻣﻞ موثر در ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎک ﺑﻪ‌ﻋﻤﻞ آﻳﺪ. چنانچه در مناطقی از ﻳﻚ ﺣﻮزه آبخیز، از نظر فرسایش خاک حالت بحرانی وجود داشته باشد، با استفاده از عوامل موثر شناسایی محل دقیق فرسایش سریع‌تر و کم‌هزینه خواهد بود و در ادامه عملیات کنترل و مبارزه با فرسایش مقدور و معقول خواهد شد. در این تحقیق برای تعیین مناطق مستعد فرسایش از سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل‌های تصمیم‌گیری ahp و anp در منطقه باقران بیرجند استفاده شد. ابتدا 10 معیار موثر شامل معیارهای باران، شیب، جهت شیب، خاکشناسی، زمین‌شناسی، نفوذپذیری، پوشش گیاهی، کاربری اراضی، فاصله از جاده و روستا بر فرسایش در منطقه بر اساس نظرات کارشناسان امر و مطالعات کتابخانه‌ای تعیین شد. در مرحله بعد پرسشنامه هایی برای تاثیر معیارها بر فرسایش برای متخصصان امر ارسال شد و پس از تکمیل پرسشنامه‌ها بر اساس نرم‌افزار supper decision اهمیت نسبی معیارها به‌دست آمد. در ادامه بر اساس اهمیت نسبی معیارها نقشه‌ها تهیه و با هم تلفیق شدند. عامل بارندگی بیشترین تاثیر را در فرسایش‌پذیری منطقه در روش ahp با اهمیت نسبی 0/21 و معیار پوشش گیاهی با وزن 0/158 در روش anp بیشترین تاثیر را در تعیین مناطق مستعد فرسایش داشته است. در نهایت نقشه فرسایش‌پذیری منطقه بر اساس مدل‌های ارائه شده به‌دست آمد. در ادامه منطقه از نظر حساسیت به فرسایش در پنج کلاس طبقه‌بندی شد که مناطق با حساسیت متوسط در هر دو مدل بیشترین مساحت را به خود اختصاص داده است. در کلاس‌های کم و زیاد روش anp نتایج بهتر، و در کلاس‌های متوسط روش ahp نتایج بهتری ارائه داد.

Determination of Erosion-Prone Areas using GIS and Multi-Criteria Decision-Making Models: A Case Study: Bagheran Birjand Region

Erosion causes the reduction and degradation and the soil fertility; one of its most important consequences, endangering the food security of the inhabitants of the area. Therefore, to reduce erosion, it needs to be controlled and managed using good soil conservation methods. It is only necessary to manage and control the full impact of the factors affecting the soil first. If there is a critical state of erosion in the four watersheds, identifying the precise location of erosion will be done quickly and with less cost; thus, further erosion control and counteroperation will be feasible. In this study, geographic information system and decision making models of AHP and ANP in Bagheran region of Birjand were used to determine the erosion prone areas. First, 10 effective criteria including rain, slope, slope direction, soil, geology, permeability, vegetation, land use, distance from road and village, were determined on the erosion in the area based on the expert opinion and library studies. Next, the questionnaires were sent to experts to explore g the impact of the criteria on erosion; after completing the questionnaires based on Expert Choice and Supper Decision software, the relative importance of the criteria was obtained. The maps were then compiled and integrated according to the relative importance of the criteria. Rainfall factor had the greatest impact on the erodibility of the area in the AHP method with the relative importance of 0.21 and the   vegetation criterion with the weight of 0.158 in the ANP method had the most impact on the determination of erosion prone areas. Finally, the erodibility map of the area was obtained based on the presented models. Subsequently, the region was classified into five classes of erosion susceptibility, with areas of moderate sensitivity having the most area in both models. In the lower and upper classes, the ANP method performed better; in the middle classes the AHP method performed better.