تحلیل اثر پارامترهای اقلیمی و خشکسالی‌های هواشناسی بر رخدادهای گردوغبار داخلی (مطالعه موردی: شهرستان قزوین)

وقوع پدیده فرسایش بادی و انتشار ذرات گردوغبار یکی از عوامل مهم و تهدید کننده محیط زیست به‌شمار می‌رود. تغییر اقلیم و تناوب وقوع خشکسالی‌ها، نقش مهمی بر تشدید و یا تضعیف این رخدادها داشته است. هدف اولیه پژوهش حاضر، بررسی روند تغییر چهار عنصر مهم اقلیمی (بارندگی، دما، سرعت باد و رطوبت نسبی) و شاخص توفان گردوغبار (dsi) در شهرستان قزوین با استفاده از آزمون من کندال پیش سفید شده و تعیین ارتباط بین آنها بر اساس روش رگرسیون خطی چندگانه است. ارزیابی وضعیت خشکسالی‌های هواشناسی بر اساس دو شاخص بارش استاندارد شده و شاخص بارش و تبخیر و تعرق استاندارد شده و تحلیل اثر آنها بر میزان فعالیت رخدادهای گردوغبار هدف بعدی این پژوهش، در منطقه مطالعاتی است. بدین منظور پس از تهیه و پردازش داده‌های اقلیمی و محاسبه شاخص توفان گردوغبار، نسبت به بررسی روند تغییرات و ارتباط پارامترهای اقلیمی و رخدادهای گردوغبار اقدام شد. نتایج حاصل نشان داد که روند تغییرات سالانه بارندگی و رطوبت نسبی در شهرستان قزوین، افزایشی و روند تغییرات سالانه سرعت باد و دمای متوسط هوا، کاهشی بوده است. همچنین بررسی روند تغییرات ماهانه رخدادهای گردوغبار نشان داد که تنها در ماه ژولای روند کاهشی شدیدی در وقوع پدیده فرسایش بادی و انتشار ذرات گردوغبار داخلی، رخ داده است. در مقیاس فصلی به استثنای فصل زمستان که بدون روند گزارش شده است، در سایر فصول، از شدت وقوع این رویدادها به میزان قابل توجهی کاسته شده است. اثر خشکسالی هواشناسی بر رخداد فرسایش بادی در سطح اطمینان 99 درصد، 11 درصد برآورد شد. به‌طور کلی، این یافته‌ها بیانگر سیر کاهشی تخریب اراضی و بیابان‌زایی ناشی از فرسایش بادی در شهرستان قزوین است.

Analysis of the Effect of Climatic Parameters and Meteorological Droughts on the Variation of Internal Dust Events (A Case Study: Qazvin City)

The occurrence of wind erosion and the spread of dust particles can be regarded as one of the most important and threatening environmental factors. Climate change and the frequency of droughts have played an important role in exacerbating or weakening these events. The primary objective of the present study was to investigate the trend of changes in four important climatic elements (precipitation, temperature, wind speed and relative humidity) and dust storm index (DSI) in Qazvin city using the MannKendall prewhitened test and to determine the relationship between them based on the multiple linear regression method. Assessment of the meteorological drought status based on two standardized precipitation index and standardized precipitation, as well as the evapotranspiration index and analysis of their effect on activity level of dust events, was the other objective of this study in the study area. For this purpose, after preparing and processing the climatic data and calculating the dust storm index, the trend of changes and the relationship between climatic parameters and dust events were investigated. The results showed that the changes of trend in the annual precipitation and relative humidity in Qazvin city were increasing, while the trend of annual changes in the wind speed and the mean air temperature was a decreasing one. Investigation of the monthly changes in the dust events also showed that there was a sharp decrease in the occurrence of wind erosion and the spread of domestic dust particles only in July. On a seasonal scale, with the exception of winter that has been reported without trends, in other seasons, the intensity of these events was significantly reduced. The effect of the meteorological drought on wind erosion was estimated to be 11% at the confidence level of 99%. In general, these findings indicate a decreasing trend of land degradation and desertification caused by wind erosion in Qazvin.