تاثیرگذاری ویژگی‌های خاک بر شدت فرسایش بادی در مناطق مختلف استان کرمان

فرسایش بادی یکی از مهم‌ترین جنبه‌های تخریب اراضی به‌خصوص در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. ویژگی‌های خاک از طریق تاثیر بر فرسایش‌پذیری آن، در کنترل شدت فرسایش بادی نقش اساسی دارند. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خاک و شدت فرسایش بادی و تعیین مهم‌ترین ویژگی موثر بود. به این منظور، شدت فرسایش بادی به‌صورت درجا و با استفاده از یک دستگاه تونل باد قابل حمل در 60 نقطه از مناطق مختلف استان کرمان اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که شدت فرسایش بادی بین 0/03 تا 3/41 گرم بر متر مربع در دقیقه متغیر بود. سرعت آستانه فرسایش بادی از طریق تابع توانی باعث کاهش معنی‌دار شدت فرسایش شد (0/001>p، 0/81=r^2). درصد ذرات رس و سیلت، مقاومت برشی، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها، سنگریزه سطحی، خاکدانه‌های بزرگ‌تر از 0/25 میلی‌متر، کربن آلی خاک، کربنات کلسیم معادل و همچنین کلسیم، پتاسیم و منیزیم محلول با شدت‌های فرسایش بادی روابط عکس و غیرخطی داشتند. در مقابل با افزایش درصد ذرات شن، سدیم محلول، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم، فرسایش بادی به‌‌طور معنی‌داری افزایش یافت. بر اساس نتایج نهایی، از بین ویژگی‌های مورد مطالعه، نسبت جذب سدیم و میانگین وزنی قطر خاکدانه بیشترین اثرگذاری را بر شدت فرسایش بادی در خاک‌های استان کرمان نشان دادند. بنابراین پیشنهاد می‌شود در راستای جلوگیری از سدیمی شدن و نیز تخریب ساختمان خاک‌ها، اقدامات حفاظتی مناسب انجام شود.

The Influence of Soil Properties on the Wind Erosion Rate at Different Regions of Kerman Province

Wind erosion is known as one of the most important land degradation aspects, particularly in arid and semiarid regions. Soil properties, by affecting soil erodibility, can control the wind erosion rate. The aim of this study was to attribute the soil physical and chemical properties to the wind erosion rate for the purpose of determining the most important property. To this aim, wind erosion rates were measured insitu at 60 points of Kerman province using a portable wind tunnel facility. The results indicated that wind erosion rates varied from 0.03 g m2 min1 to 3.41 g m2 min1. Threshold wind velocity decreased wind erosion rate following a power function (R2=0.81, P<0.001). Clay and silt particles, shear strength, mean weight diameter (MWD), surface gravel, dry stable aggregates (DSA<0.25mm), soil organic carbon (SOC), calcium carbonate equivalent (CCE) and the concentrations of the soluble Ca2+, K+ and Mg2+ were inversely proportional to the wind erosion rates following nonlinear functions. On the other hand, Wind erosion was significantly enhanced with increasing the sand fraction, soluble Na+, electrical conductivity (EC) and sodium adsorption ratio (SAR). According to the final results, among the studied soil properties, SAR and MWD were s the most effective properties controlling wind erosion in the soils of Kerman province. Therefore, it is recommended to consider suitable conservation practices in order to prevent the sodification and degradation of arid soils.