تعیین حساسیت برخی خاک‌های منطقه نیمه‌خشک به فرسایش شیاری و بین شیاری با استفاده از شبیه‌‌ساز باران در شرایط آزمایشگاهی

در مناطق نیمه‌خشک، خاک‌ها دارای توسعه ساختمانی ضعیف بوده و به‌شدت در معرض فرایندهای فرسایش آبی از جمله فرسایش شیاری و بین شیاری هستند. اطلاعاتی در ارتباط با شدت تاثیر این دو نوع فرسایش آبی در خاک‌های مختلف در دامنه‌ها وجود ندارد. این پژوهش به‌منظور تعیین حساسیت خاک‌های منطقه نیمه‌خشک به این دو نوع فرسایش آبی انجام گرفت. یک مطالعه آزمایشگاهی در هشت کلاس بافت خاک با استفاده از فلومی به ابعاد 1 × 0.6 متر تحت باران شبیه‌سازی شده با شدت 50 میلی‌متر بر ساعت به‌مدت 60 دقیقه انجام شد. شدت فرسایش شیاری و بین شیاری با تعیین مقدار هدررفت خاک در سطح فلوم، طی مدت بارندگی اندازه‌گیری شد. بر اساس نتایج، شدت هر دو نوع فرسایش به‌طور معنی‌داری در بین بافت‌های خاک تغییر کرد (0.001>p). خاک لوم‌ سیلتی حساس‌ترین خاک به فرسایش شیاری (0.22 گرم بر متر مربع در ثانیه) و بین شیاری (0.15 گرم بر متر مربع در ثانیه) بود؛ درحالی‌ که در خاک شنی هدررفت خاک مشاهده نشد. مقایسه تفاوت هدررفت خاک ناشی از دو نوع فرسایش بین بافت‌های خاک نشان داد که شدت فرسایش شیاری در خاک‌های لوم رس شنی، لوم‌ سیلتی، لوم و لوم شنی به‌ترتیب 3.2، 1.4، 1.1 و 2.8 برابر بیشتر از شدت فرسایش بین شیاری بوده و این تفاوت‌ها از نظر آماری معنی‌دار بود. مقدار سیلت عامل اصلی مهار تفاوت هدررفت خاک در این خاک‌ها بود. این مطالعه نشان داد در خاک‌های منطقه نیمه‌خشک مورد بررسی که محتوای سیلت بیشتری دارند، شدت فرسایش شیاری بیشتر از فرسایش بین شیاری است.

determination of susceptibility to rill and interrill erosion of some semi-arid soils using rainfall simulator in laboratory conditions

in semiarid regions, soils are weakly aggregated and subjected to water erosion processes especially rill and interrill erosion. there is no information on the rate of these water erosion types in semiarid soils located in the hillslopes. therefore, this study was conducted to determine the soils susceptibility to these erosion types in semiarid region. a laboratory experiment was done in eight soil textures using in a 0.6 m × 1 m flume a simulated rainfall with 50 mm.h1 in intensity for 60 min. rill and interrill erosion rate was measured using soil loss amount per flume area and rainfall duration. based on the results, both rill and interrill erosion rate were significantly varied among the soils textures (p<0.001). silt loam was the most susceptible soil to rill erosion (0.22 g m2 sec1) and interrill erosion (0.15 g m2 sec1), whereas sand didn rsquo;t appear any soil loss by these water erosion types. the compression of soil loss resulted by rill and interrill erosion among the soil tectures showed that rill erosion rate for sandy clay loam, silt loam, loam and sandy loam was 3.2, 1.4, 1.1 and 2.8 times higher than interrill erosion rate, respectively. these differences were statistically significant. silt content was the major factor controlling soil loss difference in these soils. this study revealed that the study semiarid soils having higher silt content appears also higher rill erosion rate than interrill erosion rate.