تعیین حریم رودخانه زاینده‌رود با استفاده از نرم‌افزارهای Arcgis، Hec-Ras و برنامه جانبی Hec-Georas

شبیه‌سازی رفتار هیدرولیکی رودخانه‌ها و تعیین حریم بستر برای اجرای طرح‌های مهندسی رودخانه، پیش‌بینی خسارات ناشی از سیل در شرایط مختلف و مطالعات توجیهی اقتصادی اجتماعی برنامه‌های کنترل و مهار سیل و دیگر مطالعات وابسته به سامانه رودخانه‌ها ضرورت دارد. در این پژوهش حریم بستر و نقشه پهنه‌بندی سیلاب رودخانه زاینده‌رود در بازه‌ای به‌طول 155 کیلومتر از سد تنظیمی زاینده‌رود تا سد انحرافی نکوآباد با استفاده از نرم‌افزارهای arcgis، hecras و برنامه جانبی hecgeoras تعیین شده است. به این منظور نقشه‌های رقومی 1:250000 پلان رودخانه تهیه و منطقه به 1085 مقطع عرضی تقسیم شد. ضریب مانینگ نیز به‌روش کووان تعیین شد. درنهایت داده‌ها به نرم‌افزار hecras وارد و تجزیه و تحلیل شدند. پس از تعیین محدوده سیل‌گیر در دوره‌های بازگشت 2، 5، 10، 25، 50، 100 و 200 ساله در تمامی مقاطع عرضی، نتایج به محیط arcgis وارد شد و نقشه‌های پهنه‌بندی سیلاب به‌دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد که از کل اراضی سیل‌گیر 200 ساله، 96 درصد اراضی سیل‌گیر مربوط به دوره بازگشت 25 سال است. دشت‌های سیلابی به‌دلیل نزدیکی به رودخانه و حاصلخیزی، محل زراعت و سکونت بسیار خوبی به‌شمار می‌رود اما برای حفط امنیت و کاهش خطرات سیل باید حریم رودخانه به‌طور کامل رعایت شود. در تمامی بازه‌های مورد مطالعه نقاطی مانند روستاهای مارکده، برنجگان و بیستجان یافت می‌شود که حریم تعیین‌شده رعایت نشده است و درصورت وقوع سیل خسارات جبران‌ناپذیری به‌بار خواهد آورد.

Determination of the Boundaries of Zayandehrud River Bed Using Arc GIS, HEC-RAS and Hec-GeoRAS Extension

Simulation of the hydraulic behaviour of the river basin boundaries is important for river engineering projects, prediction of flood damages in different conditions and economic feasibility studies, flood control, and other social programs related to the system of the river. In this study, river bed and flood zoning map in the range of over 155 km from the Zayandehrud dam to Nekouabad Diversion Dam were addressed by using the softwarechr('39')s ArcGIS, HECRAS and HECGeoRAS extension. For this purpose, a digital elevation map in 1: 250,000 scale was provided and crosssectional area was divided in 1085. Manning roughness coefficient was determined by Cowan. Finally, data entered into the software HECRAS and was analysed. After determining the area of flood in the return periods of 2, 5, 10, 25, 50, 100 and 200 years in all cross sections, the results were entered into the ArcGIS environment and flood zoning maps were obtained. The results showed that of the 200year flood lands, 96% of the land flood was related to the return period of 25 years.