توسعه ساختار جدید بهره‌برداری- اقتصادی در شبکه‌های آبیاری فاقد بازار آب

این تحقیق به معرفی رویکرد بهره‌برداری-اقتصادی به‌عنوان راهبرد جدیدی در بهره‌برداری شبکه‌های آبیاری پرداخته است. برای رسیدن به این مهم، دو مدل مجزای اقتصادی و بهره‌برداری با هم تلفیق شدند. هدف کلی از تلفیق این مدل‌ها در قالب ساختار توسعه‌یافته واحد، تحویل و توزیع بهینه آب به واحدهای زراعی شبکه آبیاری بر اساس متوسط ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی واقع در الگوی کشت موجود آنها است. گفتنی است که به‌منظور فراهم کردن امکان ارزیابی عملکرد سامانه بهره‌برداری کانال آبیاری با بهره‌گیری از رویکرد بهره‌برداری اقتصادی، شاخص ارزیابی عملکرد کفایت تحویل و توزیع آب مورد بازنگری قرار گرفت. به‌منظور ارزیابی ساختار توسعه داده شده، کانال اصلی شبکه آبیاری رودشت در حوضه زاینده‌رود به‌عنوان مورد مطالعاتی این تحقیق انتخاب شد و مدیریت بهره‌برداری این کانال قبل و بعد از به‌کارگیری ساختار ارائه شده، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مدل‌سازی اقتصاد کشاورزی شبکه مورد مطالعه نشان داد که در واکنش به سیاست تحویل آب بر اساس ارزش اقتصادی آن در شرایط کم‌آبی، یونجه و گلرنگ در مقایسه با سایر محصولات (به‌خصوص گندم)، از جمله محصولاتی هستند که در الگوی زراعی کشاورزان، سطح زیر کشت را با شدت بیشتری کاهش می‌دهند. دلیل این امر ارزش اقتصادی کمتر آب و سود ناخالص کمتر در واحد هکتار دو محصول گفته شده نسبت به سایر محصولات زراعی، بوده است. علت نوسانات کمتر محصول گندم را نیز می‌توان با وجود هزینه‌های بالا، در قیمت تضمینی و بالای آن در مقایسه با سایر محصولات زراعی توجیه کرد. نتایج ارزیابی عملکرد سامانه بهره‌برداری توسعه داده شده در این تحقیق بر اساس شاخص ارزیابی عملکرد کفایت تحویل آب حاکی از آن بود که در بهره‌برداری معمول کانال (عدم بهره‌گیری از رویکرد اقتصادی) بیشترین مقادیر شاخص کفایت تحویل آب مربوط به چهار آبگیر واقع در بالادست کانال به‌دست آمده است. این درحالی است که با به‌کارگیری رویکرد بهره‌برداری اقتصادی، آبگیرهای 1، 6، 5 و 12 که مطابق نتایج مدل‌سازی اقتصادی بالاترین اولویت تحویل آب را به‌دست آورده‌اند، مطلوب‌ترین مقادیر شاخص کفایت را دارا هستند.

Developing A New Operation-Economic Framework for Irrigation Networks without Water Market

This study focused on proposing a new operational perspective within main and lateral irrigation canals based on the economic value of water. To achieve this objective, the operationeconomic framework offered in this study consisted of two main components of the PMP model and Operation model. The estimated economic values of water in different regions of the network were employed as the starting point for connecting the economic model with the operation model. It is worth mentioning that the technical perspective targeting adequacy of water distribution within the canals was modified in this study to be applied for the operationeconomic framework since the original forms of the indicator were based on physical inherent of the water. Roodasht Irrigation District, located at ZayandehRud basin, was selected as the case study, and the proposed framework was tested on the district. The obtained results revealed that in response to implementing the proposed framework in water distribution within the canal under the water shortage condition, alfalfa and safflower were the two crops those cultivation was decreased drastically in comparison with the other crops. The primary reason for the decrease was the lower values of the economic value of water for these two crops. Also ,the results of the canal operation appraisal from the adequacy of water delivery revealed that for the traditional operating system (without considering the economic perspective), the maximum values of the adequacy indicator were obtained for the upstream four canal reaches. On the other hand, the offtakes numbers of 1, 6, 5, and 12 got the maximum values of the adequacy indicator when the proposed operationeconomic framework was applied for the canal system.