بررسی وضعیت، منابع و آلودگی زیست‌محیطی برخی از فلزات سنگین در گرد‌و‌غبار خیابانی شهر دزفول

فلزات سنگین موجود در گرد و غبار خیابانی به‌دلیل سمیت و پایداری آنها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیامدهای زیست محیطی فعالیت‌های انسانی در چند سال اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته‌اند. هدف از مطالعه حاضر بررسی خطر فلزات سنگین (سرب، روی، مس، کروم، کادمیوم، نیکل، وانادیوم، آرسنیک و کبالت) بر سلامت انسانی در گرد و غبار خیابانی شهر دزفول است. برای نیل به این هدف تعداد 30 عدد نمونه گرد و غبار از پیاده‌رو خیابان‌های اصلی دزفول برداشت و به روش جذب اتمی (aas) آنالیز شد. سطح آلودگی فلزات سنگین بر اساس شاخص آلودگی و شاخص جامع آلودگی نمرو براورد شد. همچنین الگوی مکانی غلظت فلزات در گرد‌و‌غبار خیابانی در محیط gis تهیه شد. میانگین غلظت فلزات سنگین سرب، روی، مس، کروم، کادمیوم، نیکل، وانادیوم، آرسنیک و کبالت به‌ترتیب 54/2، 223/6، 5/50، 44/4، 0/4، 45/8، 37/8، 3/3 و 7/6 (mg/kg) بود. میانگین غلظت تمام فلزات سنگین به جز آرسنیک، وانادیوم و کبالت چندین برابر بیشتر از مقدار زمینه است. بر اساس میانگین فاکتور غنی‌شدگی (ef) و شاخص آلودگی (pi) در منطقه مورد مطالعه، فلزات سنگین روی و سرب دارای آلودگی بسیار بالایی هستند. بر اساس ارزیابی شاخص جامع آلودگی نمرو 100 درصد نمونه‌ها دارای درجه آلودگی بالا هستند. نتایج به‌دست آمده از شاخص‌های آلودگی نشان داد که منبع آلودگی فلزات مورد مطالعه فعالیت‌های انسان‌زاد از قبیل ترافیک و سوختن سوخت‌های فسیلی در منطقه مورد مطالعه است.

Status, Source and Environmental Pollution Assessment of Some Heavy Metals in Street Dust of Dezful City

Heavy metals in street dust, as one of the most important environmental consequences of human activities, have attracted many researcherschr('39') attention in recent years due to their toxicity and sustainability. Therefore, this study aimed to investigate the hazard of heavy metals (lead, zinc, copper, chrome, cadmium, nickel, vanadium, arsenic and cobalt) on human health in street dust in Dezful. To this end, 30 dust samples collected from sidewalks of main streets of Dezful were analyzed by Atomic Absorption (AAS). The level of heavy metals pollution was estimated based on the pollution index and Nemro Integrated Pollution Index. Moreover, the spatial pattern of the concentrations of metals in street dust was prepared in GIS. The average concentrations of heavy metals in Pb, Zn, Cu, Cr, Cd, Ni, V, As and Co were 54.2, 223.6, 50.6, 44.4, 0.4, 45.8, 37.8, 3.3 and 7.6 (mg/kg), respectively. The average concentration of all heavy metals except As, V and Co in the samples of dust in the city of Dezful was several times higher than that of the background one. Based on the average EF and PI in the target area, heavy metals of Zn and Pb have high contamination. Based on the evaluation of NIPI, 100% of samples have high degree of contamination. The results showed that the source of pollution of the studied metals such as urban transport and burning of fossil fuels was anthropogenic.