مطالعه رفتار جذب فسفر در خاک‌های زراعی و غیر زراعی در منطقه خوی

به‌منظور بررسی رفتار جذب فسفر در خاک‌های منطقه خوی و تاثیر درازمدت کشت همراه با مصرف کود مرغی بر پارامترهای جذب فسفر، آزمایش‌های جذب به‌صورت پیمانه‌ای با 16 نمونه خاک (هشت نمونه خاک زراعی و هشت نمونه خاک غیر زراعی) در سری غلظتی فسفرmg l1) 300) با محلول زمینه 0.01 مولار cacl2 انجام گرفت و پس از تعادل، مقدار فسفر باقیمانده در محلول اندازه‌گیری و داده‌های آزمایشی با مدل‌های لانگ‌مویر و فروندلیچ برازش داده شدند. بر اساس ضریب تبیین (r2) و خطای استاندارد براورد (se)، هر دو مدل لانگ‌مویر (093.99/0=r2) و فروندلیچ (087.99/0=r2) برازش نسبتاً خوبی با داده‌های آزمایشی نشان دادند و میزان حداکثر جذب تک‌لایه‌ای لانگ‌مویر (qmax) در خاک‌های زراعی و غیر زراعی به‌ترتیب بین 233 تا 486 و 340 تا 540 میلی‌گرم در کیلوگرم، پارامتر انرژی جذب لانگ‌مویر (kl) در خاک‌های زراعی و غیر زراعی به‌ترتیب بین 0.12 تا 0.5 و 0.22 تا 0.71 قرار گرفت. پارامترهای ظرفیت (kf) و شدت جذب (n) فروندلیچ در خاک‌های زراعی و غیر زراعی به‌ترتیب در محدوده 36.1234 و 145.2 -59.3 و 118.50/1 و 147.85/1 قرار گرفتند. در نتیجه با توجه به روند کاهشی پارامترهای جذب و شاخص‌های بافری خاک در خاک‌های زراعی نسبت به خاک‌های غیر زراعی می‌توان گفت ادامه این روند مدیریت کشت در این منطقه همراه با مصرف کود مرغی موجب کاهش جذب فسفر توسط خاک و افزایش فراهمی فسفر شده، لذا مقدار کود فسفاته کمتری برای حفظ مقدار بهینه فسفر در محلول خاک به‌منظور رشد مطلوب گیاهان مورد نیاز است.

Study of the Phosphorus Sorption Behaviour in the Cultivated and Virgin Soils of Khoy Region

To study the behaviour of phosphorus (P) sorption in the agricultural soils of Khoy region and the effect of longterm cultural management with the application of poultry manure on the P sorption parameters, bath experiments were carried out with 16 soil samples (8 cultivated and 8 virgin soils) and 9 initial P concentrations from 0 to 30 mg L1 in 0.01M CaCl2 as a background solution. After equilibrium, the remaining amount of P in solution was measured and the experimental sorption data were fitted to the Langmuir (R2=0.930.99) and Freundlich (R2=0.870.99) models. The results showed that P sorption was increased with enhancing the initial P concentration, eventually reaching the steadystate plateau. Based on the coefficient of determination (R2) and the standard error of estimate (SE), both isotherms models, Langmuir and Freundlich, showed a relatively good fit to the experimental data. The maximum mono layer sorption of Langmuir (qmax) varied from 233 to 486 and from 340 to540 mg kg1, and the energy parameter of Langmuir (KL) ranged from 0.12 to 0.50 and from 0.22 to 0.71 for the cultivated and virgin soils, respectively. Freundlich sorption capacity (KF) and intensity (n) parameters showed the same trends and KF varied from 36.4 to 123 and 59.3 to 145.2; also n varied from 1.18 to 1.50 and 1.47 to 1.71 in the cultivated and virgin soils, respectively. Consequently, all sorption parameters and the buffering indices showed a decreasing trend in the cultivated soils, as compared to the corresponding virgin soils and the cultural and fertilization management; especially, the application of the poultry manure in this region reduced phosphorus sorption by soil and then increased phosphorus availability to plants. Hence, less fertilizer would be needed to maintain a favourable P concentration in the soil solution for the optimum plant growth.