پهنه‌بندی سیل‌‌خیزی حوضه با تاکید بر تحلیل‌های کمی ژئومورفومتریک

اولویت بندی زیرحوضه ها از لحاظ شدت بلایای طبیعی و لزوم برنامه های اجرایی پیشگیری و درمان آن جایگاه ویژه ای در مدیریت منابع طبیعی و به ویژه مدیریت حوضه های آبخیردارد. در این پژوهش به اولویت بندی 24 زیرحوضه آبخیز زهره جراحی با استفاده از پارامترهای مورفومتریک و مدل ترکیبی نوین تاپسیس رگرسیون چند متغیره خطی پرداخته شده است. تعداد 12 عامل مورفومتریکی شامل ثابت نگهداشت، تراکم زهکشی، عدد ناهمواری، ضریب نفوذ، شاخص توان آبراهه، فراوانی آبراهه، شیب، بافت زهکشی، نسبت ناهمواری، ضریب فرم، نسبت انشعاب و شاخص رطوبت توپوگرافی به همراه عامل اقلیمی بارندگی مورد مطالعه قرارگرفته است. به منظور تعیین وزن عوامل از مدل رگرسیون چندمتغیره و آمار پراکنش مکانی سیلاب های رخ داده در منطقه استفاده شد و روش تصمیم گیری تاپسیس به منظور اولویت بندی زیرحوضه ها به کار گرفته شد. نتایج وزن دهی نشان داد که عوامل عدد ناهمواری، شیب و مقدار متوسط بارندگی به ترتیب با کسب مقادیر 0/068، 0/024 و 0/016 بیشترین تاثیر را در رخداد سیلاب در منطقه مورد مطالعه داشته اند. طبق نتایج اولویت بندی، زیرحوضه های آبخیز صیدون، امام زاده جعفر و تخت دراز به ترتیب با کسب کمترین فاصله از ایده آل مثبت (0/0028، 0/0029 و 0/0029) و بیشترین فاصله از ایده آل منفی (0/0097، 0/0098 و 0/0095) و در نتیجه کسب بیشترین امتیازات (0/7745، 0/7690 و 0/7625) در رتبه های اول تا سوم قرار گرفته اند. به منظور اعتبارسنجی مدل از آمار تعداد سیلاب های رخ داده در این زیرحوضه ها استفاده شد و نتایج اولویت بندی زیرحوضه ها با تعداد رخداد سیلاب در هر زیرحوضه مقایسه شد. نتایج اعتبارسنجی نشان داد که مدل ترکیبی دارای دقت بالایی در شناسایی زیرحوضه های با پتانسیل سیل خیزی بالا است، به طوری که در زیرحوضه های صیدون، امام زاده جعفر و تخت دراز بیشترین تعداد سیلاب رخ داده است که این موضوع بیانگر کارایی بالای مدل و همچنین تاثیر زیاد وضعیت مورفومتریک زیرحوضه ها روی پتانسیل سیل خیزی آنها است.