بررسی روند فرسایش بادی در ایران مرکزی با استفاده از شاخص طوفان گرد و غبار در پنجاه سال اخیر

فرسایش بادی مهم ترین فرایند ژئومورفیک و عامل اصلی تغییر چشم انداز در مناطق خشک و نیمه خشک شناخته شده است. در این پژوهش با استفاده از شاخص طوفان گرد و غبار به عنوان روشی مناسب برای پایش طولانی مدت فرسایش بادی با استفاده از داده های اقلیمی در ایران مرکزی پرداخته شد، در همین راستا تحلیل روند فرسایش بادی با استفاده از مقادیر استاندارد شده شاخص طوفان گرد و غبار و مولفه های آن شامل طوفان گرد و غبار شدید، طوفان گرد و غبار متوسط و طوفان محلی و با بهره گیری از آزمون آماری ناپارامتریک من کندال در ایران مرکزی طی سال های 1965 تا 2014 صورت گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از تشدید فرسایش بادی در سال های اخیر می باشد، به طوری که روند شاخص طوفان گرد و غبار در 30 سال اخیر (1985 تا 2014) بیش از سه برابر نسبت به 20 سال ماقبل آن (1965 تا 1985) افزایش داشته است. بخش های مرکزی و جنوبی ایران مرکزی بیشترین شدت فرسایش بادی را نشان می دهند و با نزدیک شدن به شمال حوزه از شدت فرسایش بادی کاسته می شود. بنابراین با توجه به حساسیت این مناطق علاوه بر درنظر گرفتن در برنامه های پیشگیری، بایستی در برنامه های احیا و کنترل نیز مد نظر قرار گیرند.

Investigation of the Wind Erosion Trend in Central Iran using Dust Storm Index in the Last Fifty Years

Wind erosion is the most important geomorphic process and the main cause of the landscape change in arid and semiarid areas. This paper focuses on the Dust Storm Index (DSI) with the aim of monitoring wind erosion in Central Iran using meteorology data. The trend of standardized DSI and its three factors which are sever dust storm, moderate dust storm and local dust events were studied using ManKendal nonparametric test. It was found that wind erosion is accelerating in recent years. Compared to primary 20 years (19651985) DSI rate has been three times more than 30 years ago (19852014). The central and southern parts of Central Iran show the highest severity of wind erosion and the severity of DSI decreases by approaching the north. Therefore, considering the sensitivity of these areas, in addition to taking into account prevention programs, they should also be considered in regeneration and control programs.