بررسی روند تغییرات 50 ساله خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک در برخی از گندمهای ایرانی

به منظور مطالعه خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک گندمهای ایرانی که در طی 50 سال اخیر برای مناطق سرد و سرد معتدل اصلاح شده اند و نیز تاثیر فعالیت های به نژادی بر این خصوصیات، آزمایشی در سال زراعی 78-1377 در منطقه مشهد انجام شد. در این آزمایش 6 رقم گندم که در طی 50 سال اخیر آزاد شده اند، در تراکم، کود نیتروژن و تاریخ کاشت مطلوب خود کشت شدند و سایر عملیات کاشت، داشت و برداشت نیز برای آنها یکسان اعمال گردید. متوسط عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در هر سال به ترتیب 83 کیلوگرم در هکتار، 86 کیلوگرم در هکتار و 0037/ افزایش داشت و خصوصیاتی مانند تجمع ماده خشک، ضریب خاموشی تشعشع، کارآیی مصرف تشعشع، شاخص سطح برگ در مرحله زایشی، کارآیی مصرف نیتروژن ، کارآیی جذب نیتروژن ونسبت شاخص برداشت نیتروژن به شاخص برداشت در ارقام جدید بیشتر از ارقام قدیم بود. از طرف دیگر به طور نسبی ارتفاع و فاصله میانگره ارقام قدیمی بیشتر از ارقام جدید بود. بررسی های انجام شده بر روی اجزا عملکرد نیز حاکی از وجود همبستگی مثبت و معنی داری بین تعداد دانه در متر مربع و تعداد سنبلچه بارور در متر مربع با عملکرد دانه بود. به طور کلی بیشتر از 89 درصد از تغییرات عملکرد دانه توسط متغیرهایی مانند عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، طول میانگره و تعداد گلچه بارور در هر سنبلچه توجیه شد.