بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ های نخود در شرایط دیم

نخود بعد از گندم مهمترین محصول در دیمزارهای کشور ما می باشد که سالانه حدود 700 هزار هکتار به کشت این محصول اختصاص داده می شود. در این بررسی 14 لاین و رقم نخود بهمراه رقم شاهد جم در پنج منطقه کرمانشاه، ایلام، ارومیه، گچساران و گرگان بمدت چهار سال (81-1378) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. از آنجا که در برخی از سال ها در بعضی از مکان ها آزمایش انجام نشده، لذا ترکیب سال و مکان به صورت محیط در نظر گرفته شد و در مجموع، داده های 15 محیط مورد بررسی قرار گرفت. آزمون بارتلت، عدم یکنواختی واریانس اشتباهات آزمایشی را نشان داد، از این رو محیط ها به سه گروه دسته بندی شدند به طوری که آزمون بارتلت در هر یک از گروه ها غیر معنی دار شد. تجزیه مرکب عملکرد نشان داد که اثر متقابل محیط × ژنوتیپ در هر سه گروه معنی دار بود. تجزیه پایداری با استفاده از روش ابرهارت و شاهد جم دارای ضریب رگرسیون نزدیک 1 بوده و از بین آنها لاین ilc482 پایدارترین ژنوتیپ با عملکرد بالا بود. این لاین برای مناطق گرگان و گچساران توصیه شد. در گروه 3 نیز لاین های flip 90-96 flip 84-42, flip 86-50 ضمن داشتن عملکرد بالاتر از میانگین ژنوتیپ ها و شاهد جم دارای ضریب رگرسیون نزدیک 1 بوده و از بین آنها لاین flip 84-42 پایدارترین ژنوتیپ با عملکرد بالا بود. به این لحاظ لاین flip 84-42 برای مناطق کرمانشاه، ایلام و ارومیه قابل توصیه می باشد. این لاین در محیط های گروه 1 نیز از عملکرد بالایی برخوردار بود.