بررسی ترکیب پذیری و عمل ژن در صفات کیفی چند هیبرید بین گونه ای پنبه

به منظور تعیین ترکیب پذیری و عمل ژن در کنتل صفات کیفی پنبه، شش ژنوتیپ انتخابی از دو گونه g.barbadense g. hirsutum و در طرح تلاقی دی آلل یکطرفه با یکدیگر تلاقی شدند. پانزده هیبرید حاصل به همراه والدین ( در مجموع، 21 ژنوتیپ) در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات پنبه کارکنده ( کردکوی) بررسی شدند. برخی صفات کیفی نظیر عملکرد الیاف، درصدکیل، طول 5/2 درصد الیاف، یکنواختی، شاخص میکرونر، استحکام و درصد کشش الیاف مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصله تیمارها از نظر کلیه صفات ( بجز استحکام الیاف) در سطح 1 درصد و 5 درصد اختلاف معنی دار نشان دادند. میانگین مربعات gca برای کلیه صفات( بجز استحکام الیاف) و میانگین مربعات sca برای درصد کیل، طول 5/2 درصد الیاف، استحکام و درصد کشش الیاف در سطح آماری معنی دار شد. بررسی ترکیب پذیری و تجزیه ژنتیکی نشان داد که برای صفاتی چون درصد یکنواختی و شاخص میکرونری الیاف اثرات افزایشی ژن و برای عملکرد الیاف درصد کیل طول 5/2 درصد الیاف و درصد کشش الیاف هر دو جزء واریانس های افزایشی و غیر افزایشی ژن دخالت دارند. میانگین درجه غالبیت و تجزیه گرافیکی صفات نشان داد که در صفاتی چون عملکرد الیاف، طول 5/2 درصد الیاف و شاخص میکرونری رابطه غالبیت نسبی و در صفات درصد کیل و استحکام الیاف رابطه فوق دیده می شود. بر اساس نتایج این تحقیق، تلاقی بین گونه ای یک تکنیک مناسب و موثر برای تولید هیبریدهای جدید، بویژه ترکیب خصوصیات کمی و کیفی گونه های g.barbadense و g.hirsutum می باشد.