مطالعه سازگاری و پایداری عملکرد دانه در ژنوتیپ های پیشرفته گندم نان در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم

به منظور مطالعه سازگاری و پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ های پیشرفته گندم نان در شرایط دیم مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر کشور، تعداد 24 لاین و رقم پیشرفته به مدت سه سال در چهار ایستگاه تحقیقاتی گچساران، کوهدشت، مغان، گرگان و گنبد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در 4 تکرار طی سالهای زراعی 1380-1377 مورد ارزیابی قرار گرفتند. در پایان هر سال آزمایش برای هر منطقه تجزیه واریانس ساده و بعد از پایان سه سال، برای هر کدام ا زمناطق تجزیه مرکب جداگانه انجام گردید. نتایج حاصله نشان داد که در اکثر مناطق و سالهای مورد تفاوت معنی دار بین ارقام وجود داشت. با توجه به معنی دار نبودن آزمون یکنواختی واریانس خطاهای آزمایشی، تجزیه واریانس مرکب برای سالها و مناطق مورد بررسی انجام شد و مشخص گردید که اثر متقابل ژنوتیپ × سال × مکان در سطح احتمال 1% معنی دار بود. نتایج حاصل از تجزیه مرکب نشان داد که از نظر عملکرد دانه بین ژنوتیپ های مورد مطالعه اختلاف بسیار معنی دار وجود داشت و بیشترین میزان محصول دانه به رقم شماره 4 (tr8010200) و لاین شماره 15 (tan s /pew ss) به ترتیب با 2635 و 2550 کیلوگرم در هکتار تعلق داشت در شرایط مشابه متوسط عملکرد رقم شاهد (زاگرس) 2462 کیلوگرم در هکتار بوده است. نتایج حاصل از تجزیه پایداری بر روی عملکرد دانه ژنوتیپ های مختلف براساس روش های پارامتری تیپ چهار (لین و بینز) ضریب تغییرات و نیز روش غیرپارامتری رتبه نشان داد که ژنوتیپ 4 (tr8010200) در همه روش ها پایدارترین لاین بود. بنابراین با توجه به نتایج حاصل، ژنوتیپ شماره 4 (tr8010200) بعنوان پرمحصول ترین و پایدارترین لاین انتخاب و در سال 1379 تحت عنوان رقم کوهدشت نامگذاری و برای کاشت در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیم کشور معرفی گردید.