مبانی نظری سیره سیاسی ـ حکومتی پیامبر اعظم(ص) با نگاه به اندیشه قرآنی علامه طباطبایی

برای تحلیل سیره سیاسی ـ حکومتی پیامبر اعظم 9 نخست هدف ارسال رسل بررسی شده است. در اندیشه قرآنی علامه طباطبایی، این بحث از انسان‌شناسی آغاز و به معرفت‌شناسی و فلسفه اجتماعی ـ سیاسی و سپس فلسفه وحی و نبوت می‌انجامد. ویژگی‌های انسان و علوم و ادراکات او به گونه‌ای است که به شناخت حقایق هستی و بهره‌گیری از دیگر موجودات در طی طریق و حرکت استکمالی منجر می‌شود، از جمله به زندگی اجتماعی منزلی و مدنی و استخدام و بهره‌گیری از دیگر انسان‌ها و اجتماع انسانی. از آنجا که پایه زندگی اجتماعی ـ سیاسی انسان، استخدام و رفع نیازهای وجودی خود بود تا در هر جا و هر زمان که امکان فراهم می‌آورد استخدام و بهره‌گیری به صورت یک طرفه اعمال می‌گردید و اگر این استخدام یک طرفه ادامه می‌یافت بذر شرک و بت پرستی بود. خدای سبحان پیامبران را برانگیخت تا با تربیت انسان و ارایه قانون اجتماعی، زندگی اجتماعی انسان را سامان عادلانه بخشند. دین الهی و انسانی، که برای آزاد سازی انسان و فراهم آوردن بستر حرکت استکمالی او آمده است، باید ویژگی‌هایی داشته باشد؛ از جمله اختصاص ندادن دریافت معارف و حقایق دینی به عده اندکی از مردم. سیره پیامبر عظیم‌الشان اسلام نیز چنین بود که دین را بر عام و خاص عرضه کرد. سیره سیاسی ـ حکومتی پیامبر سیره امامت بود نه پادشاهی و اظهار حقایق اسلام از سوی او به صورت دعوت به کلیات و مجملات؛ و در بیان احکام، تدریجی بودن را در پیش گرفت تا با مردم همراهی و ارفاق کند. ایشان در دعوت و ارشاد و اجرا نیز مراتب دعوت گفتاری و دعوت انکاری و جهاد را رعایت می‌کرد.