متغیرها و شاخصه‌های جریان‌شناسی سیاسی

برای ورود به مباحث سیاسی و مسایل جامعه‌شناسی سیاسی، نمی‌توان از موضوع جریانات سیاسی، خصوصآ در قرن اخیر غفلت نمود، زیرا بخشی از منازعات سیاسی، بلکه عمده بازی‌های سیاسی توسط جریان‌های سیاسی صورت می‌پذیرد. آنچه که در ادبیات سیاسی ایران به شدت مغفول مانده است، ارایه الگویی برای شناخت جریانات سیاسی است. منابع موجود نگاهی توصیفی به پیدایش و فعالیت‌های جریانات سیاسی داشته‌اند، بدون اینکه در یک قالب بندی منطقی و عملی به ارزیابی و اندازه‌گیری آن تشکل‌ها بپردازند و تنها در برخی منابع به برخی از متغیرهای مربوط به تشکل‌ها پرداخته شده است. نوشتار حاضر نه تنها برای جریان‌شناسی متغیرهای مهم و ضروری را بر می‌شمارد: (از پیدایش و عوامل موثر بر شکل‌گیری گروه گرفته، تا منابع قدرت و مشروعیت گروه و...) بلکه برای هریک از متغیرها شاخصه‌هایی را بر می‌شمارد که براساس آنها به صورت مقایسه‌ای می‌توان هر گروه و حزب سیاسی را بدقت ارزیابی نمود. این الگو کمک می‌کند تا در شناخت جریان‌های سیاسی تا حد بالایی از دخالت نگرش‌ها و ارزش‌های تحلیل‌گر جلوگیری شود.