سیدجمال، سلفی‌گرایی و نواندیشی غربگرایانه: نگاهی آسیب‌شناسانه

مقاله حاضر با هدف تشریح ابتکار راه سوم سیدجمال‌الدین اسدآبادی در راهیابی جامعه اسلامی به عصرجدید به نگارش درآمده‌است. او با توجه به اوضاع و شرایط سیاسی و اجتماعی زمان خود، سعی نمود تا راه سومی را از بین دو راه سنت‌گرایان سلفی و نوگرایان غرب‌گرا به سوی عصر جدید بگشاید. سیدجمال تلاش کرد تا با مرجعیت دین، یک نسخه اسلامی ‌از تجدد تدوین و برای جوامع مسلمان ارائه نماید. ابتکار اصلی سیدجمال در این راه، تفکیک بین مفهوم «دین» و «سنت» از سویی و تمایز میان مفهوم «فرهنگ» و «علوم و تکنولوژی» غربی از سوی دیگر بود. ولی علی‌رغم خواست سیدجمال، راه سوم درنهایت باعث تقویت سلفی‌گرایی و بنیادگرایی در جهان اسلام گردید. در این نوشته، با استفاده از روش‌های زمینه‌گرا به‌ویژه تاریخ مفاهیم، دلایل و علل چنین امری بررسی شده‌است. عمده‌ترین دلیل چنین اتفاقی عدم توجه سیدجمال به تاثیرات مفاهیم مدرنی بود که در منظومۀ فکری خود به‌کار برده‌ بود. تفکیک دین از فرهنگ و سنت جوامع اسلامی در آن‌زمان برای ارایۀ نسخه‌ای جهانی از دین، باعث تقویت مفهوم سلفی‌گرایی و درنهایت تقویت دوگانه مفهومی سکولاریسم و سلفی‌گرایی گردید که به بنیادگرایی ختم شد.

Seyyed Jamal, Salafism and Westernist Modernism: A Pathological View

The present article has been written with the aim of explaining the initiative of the third way of Seyyed Jamal ol Din Asadabadi in leading the Islamic society to the new age. Given the political and social conditions of his time, he sought to open a third path between the Salafi traditionalists and the Western modernists to the new age. Seyyed Jamal tried to compile an Islamic version of modernity and present it to Muslim communities with the authority of religion. Seyyed Jamal's main initiative in this way was to distinguish between the concept of religion and tradition on the one hand, and to distinguish between the concept of culture and Western science and technology on the other. But despite Seyyed Jamal's wishes, the third way eventually strengthened Salafism and fundamentalism in the Islamic world. In this article, using contextual methods, especially the history of concepts, the reasons and causes of such a thing have been studied. The separation of religion from the culture and tradition of Islamic societies at that time, in order to present a universal version of religion, strengthened the concept of Salafism and finally strengthened the dual concept of secularism and Salafism, which led to fundamentalism