ولایت فقیه به‌مثابه نظام سیاسی؛ طرحی برای مطالعه‌ی ولایت سیاسی

اجزای درونی نظریه‌ی ولایت فقیه، نظام و مجموعه‌ای به‌هم‌پیوسته است که می‌توان در قالب مدل منظومه‌ای و سیستمی، عناصرِ مفهومی، هنجاری، ساختاری و کارکردی آن را استخراج کرد و در یک کنش ارتباطی منطقی به تبیین هر یک از آن‌ها پرداخت. در این راستا، هدف پژوهش حاضر بازخوانی و ارائه طرحی نو پیرامون نظریه‌ی ولایت سیاسی بود. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و اطلاعات با روش کتابخانه‌ای گردآوری شدند. نتایج نشان داد، نظریه‌ی ولایت سیاسی، مرکب از پنج مفهوم کلیدی: جاعل ولایت، ولی، مولی‌علیه، دامنه‌ی قدرت و شبکه‌ی قدرت است که شبکه‌ی درونی آن به‌وسیله‌ی گزاره‌های اسلامی تغذیه می‌شود. ساختار درونی ولایت سیاسی متشکل از مجموعه‌ای از عناصر سیاسی و اجتماعی است که نقش هرکدام در چارچوب ویژگی دوساحتی تعاملی و نظام‌وار اسلام چینش و آرایش یافته است. ولی فقیه در درون نظام سیاسی ولایی، نقش مشروعیتی، ارتباطی، هدایتی و راهبردی دارد. مولی‌علیه (فرد، جامعه‌ی مدنی و دولت) به ‌عنوان عناصر مقوّم و مشارکتی نظام ولایی در تمامی فرآیندهای ساختاری، کارکردی و بازخوردها حضور فعال دارند. مردم به ‌عنوان شرط اِعمال و شرط استمرار ولایت سیاسی، هم علت محدثه‌ی نظام سیاسی و هم علت مبقیه‌ی آن هستند؛ بدین‌لحاظ شبکه و جریان قدرت از خصلت مشارکتی برخوردار است