آسیب‌شناسی عرصه‌های تزاحم در مسائل فقه سیاسی

هدف اصلی پژوهش حاضر، تبیین رویکرد‌ها در شناسایی و علاج تزاحم مسائل فقه سیاسی است. در این پژوهش با شیوه‌ی توصیفی تحلیلی مصادیقی از مسائل فقه سیاسی، مانند: بیع سلاح به دشمنان دین، حفظ کتب ضاله و ولایت‌پذیری سلطان جائر مورد بررسی قرار گرفته‌اند. نتایج حاکی از آن است که می‌توان ضوابطی را در رویکرد عملی فقها پیدا کرد که از جمله‌ی آن‌ها بهره‌گیری از حکم عقل و مقاصد شریعت برای وصول به معیار اهم در عرصه‌های تزاحم و توجه به ویژگی‌های حکم در شناخت تزاحم است. شناسایی عرصه‌های تزاحم در گرو:تحلیل مصلحت‌محور مسائل سیاسی،تحلیل ادله‌ی مسائل فقه سیاسی در پرتوی مقاصد شریعت،تفکیک عناوین ثانوی از احکام اولی ولزوم عمومیت ادله‌ی حکم در وقوع تزاحم است. مصادیق تحلیل مقاصدمحورانه‌ی نصوص در جهت شناسایی معیار اهم از مهم، و بهره‌گیری از حکم عقل در جهت تحقق به معیار اهم نیز به‌عنوان رویکرد عملی فقها در برخورد با ضوابط علاج تزاحم در این پژوهش مورد توجه واقع شده است.

Identifying the areas of inconsistency and the criteria for treating it in the problems of political jurisprudence

The purpose of the present research is to explain the approaches to the identification and treatment of inconsistency. In this research, some examples of political jurisprudential problems were studied; selling weapons to the enemies of religion, protecting misleading books and accepting mastership of a tyrant ruler. The results indicated that by reviewing various jurisprudential perspectives, some criteria can be found in jurisprudents’ practical approach, which includes the application of a decision by wisdom and the objectives of the Sharia in order to arrive at a chief criterion for the realms of inconsistencies and take account of the characteristics of a decision about the identification of inconsistency. Identifying inconsistency is determined by an expedientbased analysis of political problems, evidencebased analysis of political jurisprudence problems in the light of the purposes of the Sharia, separation of secondary laws from primary laws, and the need for generalizing decision evidence in the event of any inconsistency. The examples of a purposeoriented analysis on different texts when distinguishing a chief criterion from an important criterion and benefitting from a decision by wisdom for fulfilling a chief criterion can be incorporated into jurisprudents’ practical approach to criteria for treating inconsistencies.