فرایند دولومیتی‌شدن و ارتباط آن با رخساره‌های رسوبی و کیفیت مخزنی سازندهای دالان بالایی و کنگان در ناحیه جنوب خاور خلیج ‌فارس

سازندهای دالان بالایی و کنگان با سن پرمین-پسین تریاس پیشین به عنوان سنگ های مخزن اصلی برخی میادین خلیج فارس شناخته می شوند. این سازندها با توالی کربناته تبخیری، متشکل از رخساره های پشته سدی، لاگون و پهنه کشندی هستند که در بخش های کم ژرفای یک محیط رمپ کربناته و در شرایط آب‎و‎هوایی گرم و خشک گسترش پیدا کرده اند. در این رخساره ها، دولومیتی شدن فرایند دیاژنزی متداولی است که از دید چگونگی تشکیل و توزیع و ارتباط آن با کیفیت مخزنی در این نوشتار مطالعه و بحث شده است. این فرایند با توجه به ویژگی های بافتی اولیه و نیز تاثیر فرایندهای انحلال و سیمانی شدن انیدریت، تاثیر متفاوتی بر ویژگی های مخزن دارد. بیشتر دولومیت ها به صورت جانشینی و بخشی ناچیزی نیز به صورت سیمان گسترش دارند. دولومیت های جانشینی ریز بلور در رخساره های گل غالب پهنه کشندی، تحت شرایط تبخیر سطحی و تغلیظ آب‌های منفذی طی دیاژنز اولیه شکل گرفته اند. در صورتی که دولومیت های جانشینی دررخساره های دانه‎غالب، به صورت حفظ کننده و تخریب کننده فابریک بر اثر نفوذ شورابه های تبخیری طی دیاژنز تدفینی تشکیل شده اند. دراین رخساره ها انیدریت به‌صورت سیمان کومه ای و فراگیر گسترش دارد. رخساره های دولومیتی با سیمان انیدریت فراگیر، مانند رخساره های ریزبلور پهنه کشندی کیفیت مخزنی پایینی دارند. رخساره های دولومیتی با سیمان انیدریت کومه ای و رخساره های با دولومیت جانشینی درشت‌بلور کیفیت مخزنی بالاتری دارند. نتایج نشان می دهد که فرایند دولومیتی شدن در صورتی که با ایجاد بلورهای درشت به صورت تخریب‎کننده فابریک به‎ویژه درون رخساره های دانه غالب همراه بوده، نقش موثری در بهبود کیفیت مخزنی داشته است.

Dolomitization and its relationship with sedimentary facies and reservoir quality of the upper Dalan and Kangan formations in southeast district of the Persian Gulf

The Upper Dalan and Kangan formations with the late Permian early Triassic age are considered as the main reservoir rocks of some fields in the Persian Gulf. These formations with carbonateevaporate interval are composed of shoal, lagoon and tidal flat facies deposited in shallow parts of a carbonate ramp under the warm and arid climate condition. In these facies, dolomitization is a common diagenetic process which has been discussed in terms of the formation, distribution and its relationship with the reservoir quality. This process with regard to the original sedimentary properties, and also the effect of such diagenetic processes as dissolution and anhydrite cementation, has different effect on the reservoir characteristics. Dolomite has been mainly distributed as replacement with an insignificant part as cement. Fine crystalline replacive dolomites in mud dominated facies of tidal flats, have been formed by surface evaporation and pore water concentration in early diagenesis. In contrast, replacive dolomites in grain dominated facies, as fabric selective and nonfabric selective, have been developed by the effect of evaporate brines penetration during the burial diagenesis. In these facies, anhydrite has been formed as patchy and pervasive cement. Dolomitic facies with pervasive anhydrite, similar to fine crystalline facies of tidal flats, show low reservoir quality. Dolomitic facies with patchy anhydrite and also coarse crystalline replacive dolomites have higher reservoir quality. The results show that dolomitization when is associated with development of fabric destructive and coarse replacement dolomites, especially within the grain dominated facies, has an effective role on reservoir quality improvement.