بررسی تغییرات میدان تنش و نقش آن در دگرشکلی ساختار فراقان در زاگرس خاوری

تاقدیس فراقان در شمال خاور کمان فارس قرار دارد و در این محل پوشش رسوبی به ستبرای 10 کیلومتر روی سری هرمز دگرشکل شده است. این تاقدیس توسط گسل زاگرس مرتفع بریده شده است. با توجه به کم بودن مطالعات تنش دیرینه و تحلیل جنبشی ساختارها در شمال خاور کمان فارس در این نوشتار به تاریخچه تغییرات میدان تنش و نقش آن در تکامل ساختار فراقان پرداخته شده است. برای تعیین متغیرهای تنسور تنش کاهش یافته و تفکیک گسل های مربوط به هر فازدگرشکلی شکننده، از روش وارون‎سازی؛ برای تعیین امتداد محور کوتاه‎شدگی بیشینه از استیلولیت ها و برای تعیین موقعیت تنش کمینه از رگه‌های کششی استفاده شده است. به منظور بررسی جهت های تنش اصلی زمان حاضر داده‌های سازوکار کانونی زمین‌لرزه‌ها نیز به روش برگشتی تحلیل شده اند. مطابق این بررسی، پیش از  چین‎خوردگی در میوسن پسین سوی تنش اصلی حداکثر n27°29°e بوده و ترک‌های کششی در این زمان شکل گرفته‌اند. در اواخر میوسن میانی پوشش رسوبی تحت رژیم زمین‎ساختی فشاری (compressional) و با سوی تنش اصلی بیشینه n19°e به‎صورت چین های جدایشی (detachment fold) و مرتبط با گسل (fault related fold) دگرشکل شده است. در اواخر میوسن پسین و اوایل پلیوسن، پی‌سنگ در محدوده فراقان شروع به کوتاه‎شدگی کرده است که در این زمان رژیم زمین‎ساختی امتدادلغز و سوی تنش اصلی بیشینه n4°e است. در این زمان گسل زاگرس مرتفع فعال شده و ستون رسوبی و ساختارهای موجود را به‎طور کامل برش داده است. در پلیوسن تحت رژیم زمین‎ساختی امتدادلغز سوی تنش اصلی بیشینه به‎طور موقت به n25°w تغییر یافته و گسل های امتدادلغز و واژگون موجود با سازوکار جدید فعال شده اند. بررسی داده‌های سازوکار کانونی زمین‎لرزه‌ها گویای این مطلب است که در زمان حاضر سوی تنش اصلی دوباره شمالی جنوبی ‌است.