تحول سیال‌های کانسارساز و ژنز کانسار آهن نوکه شمال سمنان: بر پایه شواهد میانبارهای سیال و ایزوتوپ های پایدار (s, c, o)

کانسار آهن نوکه در شمال سمنان و در جنوب پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار گرفته است. سنگ های آتشفشانی آذرآواری با سن ائوسن سنگ میزبان این کانسار هستند. کانی زایی آهن به‌صورت توده ای، افشان، رگه ای و برشی در کانسار نوکه رخ داده است و مگنتیت، هماتیت، پیریت، کالکوپیریت، گارنت، اپیدوت، کوارتز و کلسیت از کانی های اصلی این کانسار هستند. از میانبارهای سیال و ایزوتوپ های پایدار گوگرد، کربن و اکسیژن برای تعیین شرایط تحول سیال‌های گرمابی و ژنز کانسار آهن نوکه، استفاده شده است. بر پایه تعداد فاز، هفت نوع میانبار سیال در کانی  کوارتز شامل تک‌فازی مایع (l)، دوفازی غنی از مایع (l+v)، دوفازی غنی از گاز (v+l)، تک‌فازی گاز (v)، سه‌فازی مایعگاز هالیت (l+v+s)، دوفازی مایع هالیت (l+s) و سه‎فازی مایع گاز کِدِر (l+v+o) تشخیص داده شد. بیشترین محدوده دمای همگن شدگی پایانی و شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع در کانی کوارتز به ترتیب 100 تا 200 درجه سانتی‌گراد و 10 تا 20 درصد وزنی معادل نمک طعام است. در حالی که محدوده  دمای همگن شدگی پایانی و شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از گاز به ترتیب 350 تا 500 درجه سانتی‌گراد و معادل 10 تا 30 درصد وزنی معادل نمک طعام است. همچنین دمای همگن شدگی میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع در کلسیت های پهنه گارنت (نوع a) و کلسیت های پهنه مگنتیت (نوع b) شامل 75 تا 125 درجه سانتی‌گراد است؛ اما شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع(wt. % nacl  2515) در کلسیت های پهنه گارنت بیشتر از شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع (wt. %  nacl  10 تا 20) در کلسیت های پهنه مگنتیت است. مقادیر δ13c و δ18o کانی کلسیت (15 نمونه) کانسار آهن نوکه به ترتیب از 9/1 تا (pdb) ‰ 1/0+ و از 4/19 تا (smow)‰ 9/14 در تغییر است. مقدار میانگین δ18owater محلول گرمابی در کانسار آهن نوکه ‰ 58/17+ نسبت به استاندارد smow است که با مقادیر آب ماگمایی اولیه متفاوت است. پیریت فاز اصلی  سولفیدی موجود در کانسار آهن نوکه است و مقادیر δ34s این کانی (9 نمونه) از 9/3+ تا (cdt) ‰ 4/5+ تغییر می کند که نشان دهنده سولفور با منشا ماگمایی است. داده‌های میانبارهای سیال و ایزوتوپ های پایدار کربن، اکسیژن و گوگرد گویای این است که سیال‌های کانسارساز به وسیله آمیختگی شوراب های ماگمایی با آب جوی گسترش یافته است و احتمالاً ژنز کانسار آهن نوکه مشابه کانسارهای نوع اسکارن است.