بررسی نوع و خاستگاه کانه زایی مس در رخداد معدنی علی آباد موسوی- خان چای، خاور زنجان، با استفاده از داده های سنگ شناسی، کانی شناسی و زمین شیمیایی

رخداد معدنی مس علی آباد موسوی خان چای در منطقه طارم و در فاصله 30 کیلومتری خاور زنجان جای گرفته است. سنگ های رخنمون یافته در منطقه شامل مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی و آتشفشانی رسوبی ائوسن (معادل سازند کرج) است که توسط توده های نفوذی الیگوسن با ترکیب کلی کوارتزمونزونیتی مورد هجوم قرار گرفته اند. کانه زایی مس در این منطقه به صورت رگه و رگچه های کوارتزی مس دار درون واحدهای توفی حدواسط و گدازه های آندزیتی رخ داده است. بر پایه مطالعات میکروسکوپی، کانه های موجود در کانی سازی منطقه مورد مطالعه شامل کالکوپیریت و به مقدار کمتر پیریت و اولیژیست و کانی‌های باطله شامل کوارتز و کلریت است. بافت کانه ها شامل دانه ‌پراکنده، رگه رگچه ای، بِرشی، پرکننده فضاهای خالی و جانشینی است. دگرسانی های موجود شامل سیلیسی و کلریتی شدن در بخش‌های کانه دار است. دو مرحله کانه‌زایی اولیه و ثانویه در رخداد معدنی مس علی آباد موسوی خان چای قابل تشخیص است. کانه زایی مرحله اولیه با تشکیل پیریت و کالکوپیریت های دانه پراکنده درون واحدهای توفی و گدازه ای (زیرمرحله اول) آغاز و به ترتیب با ته نشست کوارتز، کالکوپیریت و پیریت در رگه ها و سیمان گرمابی بِرش ها (زیرمرحله دوم)، رگچه های منفرد و یا دسته رگچه های نیمه موازی تا متقاطع کوارتز (زیرمرحله سوم) و سرانجام رگه و رگچه های کوارتزی اولیژیستی (زیرمرحله چهارم) مشخص می شود. مالاکیت، آزوریت و هیدروکسیدهای آهن با بافت های رگه رگچه ای و پرکننده فضاهای خالی در مرحله ثانویه تشکیل شده اند. مقایسه الگوی عناصر خاکی کمیاب در سنگ های میزبان بدون کانه زایی و بخش های کانه دار بیانگر غنی شدگی این عناصر در بخش های کانه دار است. این امر می تواند نشان دهنده بالا بودن غلظت عناصر خاکی کمیاب درسیال‌های کانه ساز و یا واکنش بالای سیال به سنگ در منطقه علی آباد موسوی خان چای باشد. غنی شدگی عناصر کانه ساز (cu، pbو zn) در بخش های کانه دار بیانگر شسته شدن عناصر از سنگ میزباندگرسان شده به بخش های کانه دار توسط سیال‌های کانه ساز است. ویژگی های رخداد معدنی مس علی آباد موسوی خان چای با کانسارهای مس نوع رگه ای قابل مقایسه است.