معماری جنبشی پهنه‌ها‌ی آسیب گسلی در جنوب‌ باختر رفسنجان

گستره‌ مورد مطالعه در جنوب‌باختری شهرستان رفسنجان جایگرفته و بخشی از ایران مرکزی است که درآن گسل‌های راستالغز، واحدهای سنوزوییک را تحت تاثیر قرار داد‌ه‌اند. هدف از این مطالعه بررسی داده‌های گرد‌آوری شده از پهنه‌ها‌ی آسیب وابسته به سامانه‌های گسلی،تحلیل معماری جنبشیِ زیرشاخه‌های گسلی، تاثیر شکستگی‌ها در جایگیری دایک‌ها، رابطه میان شکستگی‌ های رده‌های متفاوت با عناصر ساختاری از جمله محور چین‌خوردگی‌ها و نقش میدان‌های تنش متفاوت در تحولات‌ ساختاری جنوب‌باختری شهرستان رفسنجان است. در تحلیل معماری جنبشیِ زیرشاخه‌های گسلی در برابر راستای آنها، 5 روند با چیرگی‌ دو سازگار راستالغز راست‌بُر و وارون مشخص شد؛ که دو روند nw-seو e-w در گسل‌های وارون مشخص و به ترتیب زیرشاخه رده اول (1rev) و زیرشاخه رده دوم(2rev) نام‎گذاری شدند؛ در حالی‌که زیرشاخه‌های رده اول (1rl)، رده دوم (2rl) و رده سوم(3rl) شناخته شدهِ در گسل‌های راستالغز راست‌بُر، روندهای nw-se، nnw-sse وe-w دارند. در تحلیل‌های صورت گرفته، هم‌راستایی زیرشاخه‌های 1revو 1rl آشکار شد و این هم‌راستایی موقعیت پهنه جابه‌جایی اصلی (pdz) را نشان می‌دهد، که بر موقعیت شکستگی‌های از پیش موجود (مهم‌ترین آنها گسل رفسنجان) منطبق است.آزیموت زیرشاخه‌ها در مدل معماری جنبشی با مدل برش ساده ریدل هماهنگی دارد. در این مقاله با بررسی و تحلیل پهنه‌های آسیب گسلی مشخص شد که پهنه‌های آسیب ارتباطی نقش بسیار موثری در ایجاد فضای خالی و افزایش نفوذ‌پذیری داشته و دایک‌هابیشتر در این فضاهای خالی حاصل از پهنه‌های آسیب ارتباطی جایگیری کرده‌اند.در تحلیل تنش صورت گرفته روی گسل‌های گستره تبدیل رژیم برشی به برشی- فشاری مشخص شد که تغییر جهت محور تنش بیشینه از موقعیت e20nبه n-s از زمان ائوسن تا کواترنری صورت گرفته است. تنش با روند شمال خاور-جنوب‌باختر با جهت‌گیری pdz(شکستگی‌های رده اول) سازگار است و از سوی دیگر جهت‌گیری تنش با روند شمالی- جنوبی؛ تشکیل گسل‌ها و چین‌ها با روند خاوری- باختری، که زیر شاخه‌های رده سوم شکل می‌دهند را توجیه می‌کند. زیرشاخه‌های رده دوم و سوم در گسل‌های راستالغز راست‌بُر و وارون در اثر تغییر رژیم تنش در گستره شکل‌گیری کرده‌اند ، از این رو تغییر جهت محور بیشینه تنش اصلی می‌تواند به علت فعال شدن گسل‌های از پیش موجود از جمله گسل رفسنجان در گستره باشد.