منشا آرسنیک و چگونگی آزادسازی آن در منابع آب زیرزمینی دشت چهاردولی، استان کردستان

آرسنیک به عنوان یکی از سمی ترین و خطرناک ترین مواد محلول در آب‌های طبیعی شناخته شده است و در درازمدت اثرات سوء بر سلامت انسان دارد. آلودگی منابع آب به آرسنیک در بیشتر نقاط جهان و ایران به ویژه در استان کردستان در باختر کشور گزارش شده است. هدف از انجام این پژوهش تعیین منشا آرسنیک و چگونگی آزاد سازی آن در منابع آب زیرزمینی دشت چهاردولی است. در این دشت منابع آب زیرزمینی بیشتر آب مورد نیاز برای آشامیدن، کشاورزی و صنعت را تامین می کند. بدین منظور از منابع آب زیرزمینی این دشت 31 نمونه آب گردآوری و یون های اصلی و فرعی آن در آزمایشگاه هیدرولوژی گروه علوم زمین دانشگاه تبریز و عناصر کمیاب در آزمایشگاه آب فاضلاب کردستان تجزیه شد. نتایج حاصل، نشان از غلظت بالای آرسنیک در آب منطقه دارد؛ به گونه‎ای که بالاترین غلظت به مقدار270 میکروگرم بر لیتر مربوط به چاه کشاورزی در شمال باختری منطقه و منابع آب بخش دلبران است. بر پایه نتایج به دست آمده از روش های چند متغیره و گرافیکی و با توجه به همبستگی معنی دار آرسنیک با کاتیون ‌های اصلی (سدیم، پتاسیم) و سیلیس می توان منشا آرسنیک را زمین زاد و از سنگ‌های آتشفشانی دانست که آلاینده‌های شهری و عوامل انسانی تاثیر چندانی در آن نداشته است. چگونگی آزاد سازی آرسنیک را می توان به جذب رقابتی سیلیس محلول با آرسنیک برای جذب شدن در مکان‌های جذب مانند اکسید‌های آهن، آلومینیم و منگنز نسبت داد.