زمین شناسی، کانه نگاری و ژنز کانه زایی مس چینه سان در منطقه تازه کند، شمال خاور تبریز

منطقه کانه زایی مس تازه کند در فاصله حدود 20 کیلومتری شمال خاور تبریز، در استان آذربایجان شرقی جای دارد. منطقه مورد مطالعه در تقسیم بندی پهنه های زمین‎ساختی ایران، بخشی از پهنه ساختاری ایران مرکزی، در حاشیه خاوری نقشه 1:100000 تبریز است. واحدهای سنگی این منطقه شامل ماسه سنگ های سبز- خاکستری (پهنه احیایی)، ماسه سنگ ها و مارن های سرخ رنگ (پهنه اکسیدان)، گنبدهای نمکی و کنگلومرا با سن میوسن، به همراه گنبدهای داسیتی به سن پلیوسن هستند. بر پایه مطالعات سنگ‎شناختی، ماسه سنگ های میزبان کانه زایی از نوع لیتیک آرکوز با بلوغ بافتی (مچوریتی) ضعیف تا متوسط بوده و در یک محیط دریایی کم ژرفا و کشندی ته نشست شده اند. کانه‌زایی مس به‎صورت چینه سان درون ماسه سنگ‌های احیایی رخ داده است. ستبرای افق های کانه زایی از 30 سانتی متر تا یک متر متغیر است و طول رخنمون آنها گاه تا 500 متر نیز می رسد. کانه زایی مس در این افق ها در بخش هایی که دارای مواد آلی یا بقایای گیاهی هستند، تمرکز بیشتری نشان می دهد. افق های کانه زایی شامل 3 پهنه احیایی کانه زایی شده، شسته شده و سرخ اکسیدان است. از دید کانه نگاری، این کانه زایی متشکل از کانی های سولفیدی اولیه از جمله پیریت، کالکوسیت و دیژنیت به همراه کانی های ثانویه شامل کوولیت، مالاکیت و هیدروکسیدهای آهن است. این کانی ها با بافت های عدسی شکل، دانه پراکنده، جانشینی، سیمان میان‏دانه ای و درزه های انحلالی دیده می شوند. با توجه به ویژگی های سنگ شناسی و کانه نگاری (ماسه سنگ احیایی دارای پیریت و کالکوسیت اولیه)، ساخت و بافت، چینه شناسی و عامل‎های کنترل کننده کانه زایی (وجود بقایای گیاهی به عنوان عامل اصلی احیاکننده، نفوذپذیری مناسب در سنگ میزبان و دیاپیریسم نمکی)، کانه زایی مس در منطقه تازه کند همانند کانسارهای مس رسوبی نوع لایه‏های سرخ است که طی دیاژنز اولیه تا پایانی تشکیل شده است.