کاربرد روش آماری چندمتغیره برای تفکیک و منشا عناصر سمی در رسوبات محدوده معدنی مس- طلای چهارگنبد، سیرجان

بررسی های عناصر سمی در رسوبات پیرامون معدن مس- طلا چهارگنبد نشان‎دهنده رسوبات با منشا و عناصر آلاینده مختلف است. برای بررسی منشا عناصر سمی در رسوبات و جدایش ژیوشیمیایی آنها، 38 نمونه رسوب از نقاط مختلف شامل رسوبات رودخانه ای، آبرفت های منطقه و رسوبات سد باطله به‌صورت تصادفی از ژرفای 0 تا 5 سانتی متر برداشت شد. در رسوبات رودخانه ای منطقه، میانگین غلظت نقره ppm 09/0، آرسنیک ppm 82/17، بیسموت ppm 48/0، کادمیم ppm 22/0، کبالت ppm 58/17، مس ppm 49/91، آهن ppm 33/43161، منگنز ppm 83/1152، مولیبدن ppm 97/0، نیکل ppm 5/41، سرب ppm 82/10، گوگرد ppm 484، آنتیموان ppm 3/1، سلنیم ppm 13/0، قلع ppm 05/1، تیتانیم ppm 67/3067، تالیم ppm 35/0، وانادیم ppm 5/126 و روی ppm 82/90 است. در رسوبات سد باطله میانگین غلظت نقره ppm 22/0، آرسنیک ppm 37/28، بیسموت ppm 14/13، کادمیم ppm 26/0، کبالت ppm 88/51، مس ppm 4/1981، آهن ppm 33/81677، منگنز ppm 13/2165، مولیبدن ppm 86/72، نیکل ppm 67/80، سرب ppm 38/191، گوگرد ppm 17/5593، آنتیموان ppm 75/47، سلنیم ppm 66/0، قلع ppm 77/1، تیتانیم ppm 83/2136، تالیم ppm 43/0، وانادیم ppm 75/80 و روی ppm 94/989 است. در این مقاله برای ارزیابی نتایج از روش های آماری چندمتغیره شامل آزمون ضریب همبستگی، آزمون مولفه های اصلی و تحلیل خوشه ای استفاده شد. با انجام روش آماری چندمتغیره مشخص شد که در محدوده معدن مس چهارگنبد 4 نوع رسوب از دیدگاه ژیوشیمیایی قابل جدایش است. دسته اول شامل رسوبات ناشی از فعالیت های معدنی است که در مولفه اول آزمون مولفه های اصلی توسط عناصر سمی ag، as، cd، co، cu، fe، mo، pb، sb، se، sn، tl و zn مشخص می شوند. گروه دوم رسوباتی هستند که فعالیت های کانسارسازی بر سنگ منشا آنها تاثیر نگذاشته است و در مولفه دوم آزمون مولفه های اصلی توسط عناصر al، sc، sr، v، ta و ti تعریف می شوند. گروه سوم شامل رسوبات طبیعی منطقه است که فعالیت های کانسارسازی بر سنگ مادر آنها تاثیر گذاشته است و در مولفه سوم آزمون مولفه‎های اصلی با عناصر bi، mn و s مشخص شده اند. گروه چهارم رسوبات دارای عناصر سمی cr و ni هستند که ناشی از هوازدگی سولفیدها و احتمالاً سنگ های افیولیتی منطقه هستند.